Vanaf eind januari 1945 maakte de Gewestelijke Sabotageafdeling van de Binnenlandse Strijdkrachten in de Zaanstreek rapporten over hun ondergrondse doen en laten. Ze geven een goed beeld van de chaotische laatste oorlogsmaanden in de regio. Op meitotmei.nl zijn alle rapportages te vinden, met […] soms wat duiding.

Deel 5: Miscommunicatie.

6 Februari 1945
Rapport betreffende: Razzia’s te Zaandam.

In de morgen van Dinsdag 6 Febr. ’45 te omstreeks 8 uur kwamen een achttal overvalwagens met Grüne Polizei, vergezeld van een aantal luxewagens achter het Gemeentehuis van Zaandam aan. Zij begonnen direct met het uitzetten van posten. Het gedeelte strekte zich uit vanaf de Prinsenstraat (Zuiddijk) tot aan de Belgischestraat (Oostzijde). De Wilhelminasluis werd opgehaald. Ze sommeerden huis aan huis de vrouwen en kinderen het huis te verlaten en brachten deze naar de Burcht.

De huizen werden nauwkeurig onderzocht en de mannen die opgespoord werden, werden ook naar de Burcht gebracht. Deze kwamen achter het Gemeentehuis te staan, terwijl de vrouwen en kinderen achter de gaarkeuken moesten staan. Zelfs zieken en kinderen van 6 tot 8 weken moesten mee.

Gestolen

Een vrouw is door een kogel in de borst getroffen.

Er werd veel gestolen, zooals horloges, zilvergeld, tabak, flesschen wijn, olie die net op de bon verkregen was, brood, noodpakketje van Verkade, enz. Een vrouw is door een kogel in de borst getroffen en een knaap die zich onder hooi verscholen had een bajonetsteek in de hand opliep. Er zijn ongeveer een honderd man opgepakt, hierin begrepen de lui die op het bureau gevangen zaten. Er waren mannen bij van 46 t/m 48 jaar. Zij zijn vervoerd per schipper Bets, onder bewaking van een 10-tal Grünen. Bestemming Amsterdam, Houthavenkade no. 5. Het adres waar nu vermoedelijk de mannen vastzitten is handelskade, Loods 4, Amsterdam.
Henk Pol. [Schuilnaam van de Zaandamse GSA-commandant Arend Kat.]

H.K. – G. 11 [Hoofdkwartier Gewest 11]
S.I – 1
No. 29N

Aan: G.S.C. [Gewestelijk Sabotage Commando]

6 Februari 1945.
Onderwerp: Executie Willemse.

Door mijn Ct. St. [Commandant Strijdende groepen] werd nadrukkelijk met U besproken, dat in de eerstkomende tijd geen aanslagen in Zaandam gepleegd mochten worden, om represailles te voorkomen. Dit is eveneens met Joop [De Zaandamse GSA-commandant Jan Jongh] besproken.

Genegeerd

Juist in Uw afdeeling moet een zeer strenge discipline gehandhaafd worden.

Ondanks dat is Willemse toch in het openbaar neergeschoten. Ik verwacht omgaand Uw rapport over de reden hiervan en de maatregelen die U tegen de daders denkt te nemen die mijn orders volkomen genegeerd hebben. Juist in Uw afdeeling moet een zeer strenge discipline gehandhaafd worden. Ik reken er dus op dat U dit geval met kracht ter hand zult nemen.
De G.C. – S.G. [De Gewestelijk Commandant van de Strijdende Groepen Johan Wastenecker.]