Vanaf eind januari 1945 maakte de Gewestelijke Sabotageafdeling van de Binnenlandse Strijdkrachten in de Zaanstreek rapporten over hun ondergrondse doen en laten. Ze geven een goed beeld van de chaotische laatste oorlogsmaanden in de regio. Op meitotmei.nl zijn alle rapportages te vinden, met […] soms wat duiding.
Deel 4: Wapengebruik
5 Februari 1945.
Ct. Sab D. VI – G.11 [Commandant Sabotage District VI – Gewest 11]
Aan alle Pl. Ct. [plaatselijk commandanten]
Geef een lijst met personen die nog niet zijn ingeënt tegen typhus. Wanneer er leden zijn die gaarne voor kleding en schoeisel in aanmerking willen komen, geef dit dan ook op, dan zullen wij trachten dit voor hen te verdelen. Vraag of er leden bij zijn die lid zijn van de EHBO, geef deze dan ten spoedigste aan mij op.
Han.
Koog-Zaandijk, 5-2-’45
Henk [Schuilnaam van Arend Kat],
De volgende revolvers zijn, voor zover ik kon te weten komen, aanwezig:
V.d. Berg [Schuilnaam van Willem Stam uit Wormerveer] 1 (zw. Amerikaan, passen stenkogels 9 mm. in)
Charles 1 [Vermoedelijk Charles van den Bosch] (F.N. 9 mm.)
Gerard [Vermoedelijk schuilnaam van Gerhard Müller] 1 (soort en kaliber onbekend)
Groen [Wellicht Hermanus Cornelis Groen uit Koog aan de Zaan of de schuilnaam van Jan Vos uit Zaandam] 1 (Union 6.35 mm.)
Hellema [Johan Dirk Antoon Hellema uit Zaandam] 1 (soort onbekend, kaliber 7.65)

Ko [Schuilnaam van Jan Brasser uit Krommenie] (sectct.) [Sectiecommandant] 1 (soort en kaliber onbekend)
Zelf heb ik er twee, een cylinder 11 mm. en een Haenel 6.35 mm.
Gerritsen [Schuilnaam van GSA-groepscommandant Piet Prins uit Koog aan de Zaan.]

Rapportje
P.S.
Verleden week heb ik een rapportje doorgegeven over T. Buys, Parkstraat 59 te Z’dijk. Hij zou bij de politie of marechaussee te W’veer in dienst zijn, maar dat schijnt niet waar te zijn. Gaat eenmaal in de week naar A’dam, om volgens zijn zeggen geld te vangen van de ondergrondse. Tevens gaat hij iedere Donderdag naar A’dam. Wat hij daar uitvoert is nog niet bekend. Heb opdracht gegeven hem te volgen.
Gerritsen.
Maandag, 5 Febr. 1945.
No. 1 Frans W., no. 3 Henk W., hebben geschoten.
No. 1 Frans W. [Vermoedelijk Fokke Dijkema uit Westzaan], no. 3 Henk W., hebben geschoten. No. 1 5 schoten, no. 3 1 of 2 schoten.
No. 9 Frans [GSA-commandant Frans Bruins] en een W… die naar de Noord gaat, gezorgd voor dekking.
No. 8 Willem [Gerrit Koeman of Willem Bruins], gezorgd voor aanwijzing van persoon.
Verder alles rustig verlopen, alleen pistool van no. 3 bij 2de of 3de schot geweigerd.
(Rapport: Willemse [Betreft de aanslag op de collaborerende politieman Franciscus Didericus Willemse uit Zaandam])
Ct. Pl. I. Z.Z. [Commandant Plaatselijk I. Zaandam-Zuid]
Frans [Bruins]
7 gedachten over “Zaanse sabotage, de rapporten. Deel 4: Wapengebruik”
Ha Erik, Een mooi stuk heb je weer geschreven, bedankt! Ik heb alleen 1 vraagje over de foto waar 4 man op staan, weet je zeker dat de man meest rechts op de foto Gerrit Brinkman is? Ik heb de zelfde foto namelijk gevonden in de beeldbank van archief Zaanstad (zoeken naar de naam ‘Brinkman’ en dan 412 foto’s door scrollen, kostte me 5 minuten) en daar stond onder dat de man rechts Henk Brinkman was. Ook op andere foto’s van dezelfde groep staat Henk en niet Gerrit Brinkman vermeld. Er is dus een discrepantie, weet jij welke van de twee het is, Gerrit of Henk?
Het was bij mij ook lang een twijfelgeval, maar in mijn aantekeningen zie ik dat Henk uiteindelijk is doorgehaald en Gerrit overbleef. Maar ik laat me graag overtuigen als ik het toch bij het verkeerde eind heb.
Ik ben er wel behoorlijk zeker van dat de Brinkman op foto’s in jouw eerdere verhalen ‘wie kent deze BS groep?’ en rond de arrestatie van Maarten Scheffer site wel Henry/ Henk Brinkman is. Ik had namelijk ook nog foto’s van een familiefeestjes van begin jaren ’60 waar hij op stond en ondanks dat hij daar al een stuk ouder is lijken ze behoorlijk goed op de foto’s uit 1945. En dan vond ik in het exemplaar van een boek ‘1940-45, de Zaanstreek in Droeve en Blijde dagen’ nog een handmatige aantekening bij een foto uit 1945 die ook goed leek. Maar ik moet toegeven dat ik van die nachtelijke actiefoto’s ook minder zeker was; is het wel dezelfde man als op de BS-groepsfoto en de andere foto’s?? Ik weet het dus echt niet zeker. Ik stuur je mijn hele stuk met alle foto’s er in wel per mail, dan kun je meekijken
Bij voorbaat dank. Ik ben benieuwd!
Goedendag,
Hoe kom je aan deze verslag van GSA-Zaanstreek, Erik? Belangrijke bron. Dank voor het delen.
Confronterende tekst ook. De aanslag op 5 febr. op Willemse was de directe aanleiding voor het fusilleren van 10 verzetsmensen (als Todeskandidaten vastgezet) op 9 februari naast de Burcht. Waaronder Catrinus Douma uit Slootdorp. De wat-als-vraag dringt zich op. Niet doen, heeft geen zin.
Is er meer bekend over waarom en hoe de actiefoto is gemaakt? Bijvoorbeeld, is de foto real time gemaakt, dwz nog tijdens de bezetting in februari 1945? Zo ja, dan namen de heren een groot risico, de fotograaf en zijn hulpje voor de belichting incluis. Of is dit naoorlogs in scène gezet; wat ik mij ook goed kan voorstellen.
Nog een vraag. Wie is de persoon W… die naar de Noord gaat?
De Noord, ik neem aan dat bedoeld wordt: groep GSA Noord onder leiding van Miek van der Horst (‘Anton’)?
Dank je wel Erik! Zeer informatief, deze serie.
Dag Anita,
Het is een door oud-verzetsman Arend Kat bewaarde stapel GSA-rapporten, via via bij mij beland.
De foto is na d bevrijding in scene gezet.
Wie W. was weet ik niet. De Noord zal de noordelijke Zaanstreek zijn.
dank je wel Erik.
In scène gezette foto’s: mag in het fotobijschrift vermeld worden. Lijkt me. Is ook historisch belangrijke info: hoe na de oorlog het verhaal over de oorlog verteld werd; en door wie. Beïnvloeden van de beeldvorming is van alle tijden.