De Zaandamse politieman Robert Rudolf Pel (Zaandam, 21-11-1914/Huis ter Heide, 1-3-2008) was tijdens de Tweede Wereldoorlog een van de belangrijkste verzetsstrijders in de regio. Tientallen jaren later schreef hij voor een select publiek zijn herinneringen op aan de jaren 1940-’45. Ik heb dit bijzondere, niet eerder gepubliceerde verhaal van ‘Bob’ Pel opgedeeld in een aantal afleveringen.
Deel 5: De arrestatie van Op den Velde.

Fokker

Inmiddels gingen de activiteiten van Hein Op den Velde door. Regelmatig voorzag ik hem van berichten waarvan ik meende dat Engeland belangstelling had. Zo was ik via kennissen in contact gekomen met een employé van Fokker, die op de fabriek in Amsterdam-Noord werkte en dankzij deze baan vrijstelling had verkregen van uitzending naar Duitsland. Hij vertelde mij dat Fokker bezig was met de productie van een zeeverkenner, ‘Arado’ genaamd.

Geranium

Helaas vielen de meeste bommen naast hun doel.

’s Avonds zette ik de verkregen gegevens op papier en bracht die de volgende morgen naar Op den Velde. Ik had met hem de afspraak gemaakt dat wanneer ik hem wilde bezoeken, de kust veilig was als op de vensterbank op de eerste verdieping voor het rechter raam een roze geranium stond. Dit systeem werkte feilloos. Ruim een maand nadat ik de gegevens over de zeeverkenner had doorgegeven, vond er van een zeer grote hoogte, kennelijk door 3 à 4 Amerikaanse vliegtuigen, een kort bombardement op de Fokkerfabrieken plaats. Helaas vielen de meeste bommen naast hun doel, doch op een nabijgelegen woonwijk, waarbij verscheidene slachtoffers vielen. Voor mij een grote schok, hoewel ik natuurlijk niet wist of dit bombardement een gevolg was van de door mij verstrekte gegevens. Er waren meer zenders in Noord-Holland. Wel is omgaand doorgegeven dat Fokker niet geraakt was.

Op de fiets

Ruim 2 maanden later, op een zondagmiddag, werd Fokker opnieuw aangevallen door enige Engelse vliegtuigen vanaf een geringere hoogte. Deze bommen troffen wel doel. Toen ik in Zaandam hoorde van dit bombardement ben ik onmiddellijk met [zijn echtgenote] Gerda op de fiets via Oostzaan naar de Fokkerfabrieken gereden en zagen [we] daar vuur, rook, puin en beschadigde loodsen en Duitse militairen die actief waren met bergingswerkzaamheden. Ook dit resultaat werd nog diezelfde avond of nacht door Hein Op den Velde doorgegeven.

Jan Eikema

Enige weken later, het zal begin maart 1944 geweest zijn [2 maart], miste ik bij het passeren van de woning van de Op den Veldes de bloempot op de afgesproken plaats. Onmiddellijk waarschuwde ik de heer [August W.] Sabel, een vertrouwensman bij de BS die 100 meter verderop woonde en die mij adviseerde Ds. Ykema [Jan Eikema], de wijkpredikant aldaar, te verzoeken onder het mom van een huisbezoek bij de Op den Veldes een onderzoek in te stellen. Prompt na het aanbellen en het opengaan van de deur van de 1ste verdieping werd Ds. Ykema door 2 SD-agenten gegrepen en naar binnen gesleurd. Midden in de kamer zaten Hein en zijn vrouw Fien, alsmede een van de 2 B.I.-agenten (Sjef) die ik destijds uit Princenhage had opgehaald, onder bewaking van een 3de SD’er.

Prompt na het aanbellen en het opengaan van de deur van de 1ste verdieping werd Ds. Ykema door 2 SD-agenten gegrepen en naar binnen gesleurd.

Uitgepeild

Tegen de avond (inmiddels hadden wij de nodige mensen gewaarschuwd) werd Ds. Ykema vrijgelaten en wist [hij] te vertellen dat Hein Op den Velde eerder op de dag zijn zender had gebruikt. Deze zender was door de mannen van SD’er [Joseph] Schreieder gepeild geworden, waarna een overval van de SD het gevolg was. Alleen mevrouw Op den Velde overleefde deze arrestatie. De B.I.-agent Sjef (in werkelijkheid Harm Steen) werd op 5 september 1944 in Vught gefusilleerd en Hein Op den Velde stierf in het concentratiekamp Gross Rosen, een soort steengroeve, zonder een woord te hebben losgelaten.

Deel 1: Na Lobith.
Deel 2: Hein Op den Velde.
Deel 3: In de cel.
Deel 4: Hannie Schaft en Jan Bonekamp.