Verhalen over de Tweede Wereldoorlog
Op 18 augustus 1944 weet de Zaandamse verzetsstrijder Gerrit Koops te ontsnappen uit concentratiekamp Vught. Anderhalve maand later sterft hij in Veenendaal. Wat is hem overkomen? Jan van der Meij De Zaandamse oud-politieman Johannes Gerardus van der Meij stuurt op 25 juni 1946 een brief naar ‘de commissaris van Rijkspolitie in Algemeenen Dienst te Den … Lees meer
Mijn (uitverkochte) boek Eisendrath, een verzonken familie (1845-1945) vertelt het verhaal van een Zaandams gezin waarin de hele Holocaust is samengebald. Hieronder het hoofdstuk over de laatste dagen van de zussen Lidy (14-8-1921) en Iris Eisendrath (5-12-1915). Onderduiken staat gelijk aan obstructie en de ‘terroristen’ die zich daaraan bezondigen, dienen als zodanig gemerkt te worden. … Lees meer
Zaandammer Arend Kat (13-1-1921/20-12-1996) schreef veertig jaar na de bevrijding zijn oorlogsherinneringen op, met het oog op het boek Bezetting en verzet aan de Zaan. Dat verscheen in 1985 en bevat verhalen van en over ondergrondse werkers in de jaren 1940-1945. Slechts een fractie van Kats belevenissen haalde de publicatie. Onlangs ontving ik het complete … Lees meer
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zagen de nazi’s Zaandam als een lastige, dwarse gemeente. Uit nieuw gevonden documenten blijkt die onwil om te collaboreren eens te meer. De in 1941 tot burgemeester van Zaandam benoemde NSB’er Cornelis van Ravenswaay beschouwt zijn nieuwe gemeente als een uitdaging. Amper begonnen schrijft hij aan de provinciecommissaris over ‘alle tegenstrevende … Lees meer
Zondag 28 juli 1946. Het is al wat later in de middag wanneer in de kerk aan de Zaandamse Vinkenstraat 44 de doop plaatsvindt van de één week eerder geboren Nelly Johanna Scholtens. Plotseling klinkt er een explosie. Er volgen er meer. Niet in het godshuis, maar ver daarbuiten. De klappen zijn zo zwaar dat … Lees meer
Een anonieme verzetsman schreef voor de publicatie Bezetting en verzet aan de Zaan (1985) een verhaal over een overval op het Zaandamse bevolkingsregister. Dit verslag haalde het boek niet. Omdat het een aardig inkijkje geeft in de gang van zaken op 24 december 1944 plaats ik het hieronder alsnog, aangevuld met een paar foto’s. Weihnacht … Lees meer
In 1943 verhuisde Dirk Schermer naar Zaandam, waar hij diep in het communistische verzet belandde. Ruim dertig jaar later deed hij daarvan verslag in een brief aan de Stichting 1940-1945. Met toestemming van zijn familie is dat inkijkje in het illegale leven hieronder gepubliceerd. Albert Heijn ‘Ondergetekende, Dirk Schermer, geboren 17 november 1909 te Uitgeest, … Lees meer
In 1943 zong een driejarig joods meisje uit Amsterdam wat liedjes voor haar ondergedoken vader en moeder. De peuter, haar ouders en de geluidsopname overleefden de oorlog. Haar grootouders – ook hoorbaar op de plaat – stierven in vernietigingskamp Sobibór. Andries Gobes (1909) en Sara Gobes-Vleeschhouwer (1910) hadden al vroeg door dat de bezetting van … Lees meer