Verhalen over de Tweede Wereldoorlog
In 1943 zong een driejarig joods meisje uit Amsterdam wat liedjes voor haar ondergedoken vader en moeder. De peuter, haar ouders en de geluidsopname overleefden de oorlog. Haar grootouders – ook hoorbaar op de plaat – stierven in vernietigingskamp Sobibór. Andries Gobes (1909) en Sara Gobes-Vleeschhouwer (1910) hadden al vroeg door dat de bezetting van … Lees meer
Op 20 oktober 1940 vond de eerste van een reeks Zaanse ‘eenpansmaaltijden’ plaats. Ze werden vastgelegd in een fotoalbum. Door de vlucht van de eigenaar, vier jaar later, en een alerte jongen beschikken we nu nog over de kiekjes van dit nazistische eetfeestje. Maar wie staan daar eigenlijk op? Ortskommandant Wilhelm Wolniewicz – zeg maar … Lees meer
Twee van de dapperste Zaandamse verzetsstrijders waren homoseksueel. Cook Brummer, de stoutmoedige oorlogsdirecteur van de Zaandamse essencefabriek Polak & Schwarz, haalde al eens de Nederlandse televisie. Maar wie was toch zijn stadgenoot Mijndert van der Horst? Onlangs doken er nieuwe documenten op van en over deze onverschrokken communist. Hij werd zowel tijdens al na de … Lees meer
Had Max Lewin (2-10-1919) zich tijdens de Tweede Wereldoorlog niet verborgen, dan waren we verstoken gebleven van Radio Veronica. Maar ook van een internationale spionageaffaire, een handvol extreemrechtse partijen en bladen en wellicht zelfs van een bomaanslag op de Amsterdamse metro en de ontvoering van Provo-kopstuk Roel van Duijn. Enfin, daarover kunt u allemaal lezen … Lees meer
In Zaanstad is één straat vernoemd naar een gemeentesecretaris. Zo’n eerbetoon ging zelfs aan veel burgemeesters voorbij. Wie was deze gelauwerde Hubart Gerhard Scholten? “Zorg dat die meneer uit de gemeente wordt verwijderd.” Het valt op. Tussen alle politici, kunstenaars, wetenschappers en sporters die in Zaanstad een straat of weg naar zich vernoemd kregen – … Lees meer
De gemeente Zaanstad gaf opdracht tot een onderzoek naar de omgang met joods vastgoed in en na de oorlog. Binnenkort worden de uitkomsten geopenbaard. Hieronder een fragment uit mijn boek Eisendrath, een verzonken familie. Het laat zien hoe de ontrechting via de gemeente – in dit geval Zaandam – al in 1940 begon. Sluipenderwijs werd … Lees meer
De propagandamachine van de Nationaal-Socialistische Beweging reisde onvermoeibaar het land af, in een poging om zieltjes te winnen. Op 7 augustus 1943 moest ook Zaandam er aan geloven. De kiekjes van de ‘Fotodienst der N.S.B.’ overleefden de oorlog. De NSB beschikte tijdens de oorlog over zowel een foto- als een filmdienst. In navolging van de … Lees meer
Het is een intrigerende zin uit de inventarisbeschrijving van de Nederlandsche Basalt Maatschappij. “Deze stukken betroffen de Oorlogsperiode 1939-1946 en werden vermoedelijk door één van de leden van de RVB door de versnipperaar geduwd.” Wilde de Raad van Bestuur het zwarte oorlogsverleden van dit Zaanse bedrijf verdoezelen? Gelukkig liggen er bij het Nationaal Archief schaduwdossiers. … Lees meer