Bep Koeman: in verzet voor én tijdens de oorlog

In 2019 overleed Bep Koeman op 103-jarige leeftijd. Ze behoorde tot de laatste generatie verzetsstrijders die konden getuigen van hun werk tegen het nazisme voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Kort voor haar dood sprak ik met deze weerbare Zaandamse. Politieke vluchtelingen Elisabeth Anna (‘Bep’) Westmijze (19-4-1915) was al vroeg politiek actief. Nog voor ze … Lees meer

Martinus Arends: de eerste Zaanse verzetsstrijder?

Martinus Arends was een van de eerste Nederlandse verzetsstrijders. Hij behoorde tot de weinige pioniers die de bezetting overleefden, zij het ternauwernood. Vreemd genoeg is deze Zaandamse havenloods volledig weggezakt in de geschiedenis. Onzichtbaar Sommige verzetsstrijders belanden na de Tweede Wereldoorlog in de vergetelheid. Martinus Arends (Zaandam, 8-1-1891), die al in de voorzomer van 1940 … Lees meer

Verzetsman Gé Franken: opgejaagd door het verzet

Op 24 september 1994 overleed Gé Franken op 74-jarige leeftijd in Zaandam, waar hij eerder onder meer burgemeester en Bruynzeel-directeur was. Het scheelde echter weinig of deze oud-verzetsstrijder vond al een halve eeuw eerder een (gewelddadig) einde. Zijn vijanden: enkele mede-illegalen. Hieronder een fragment over die angstige weken uit mijn in 2024 verschenen boek Gé … Lees meer

Het hoofdkwartier in de Harenmakersdwarsstraat

Rie Kat-van Leeuwen zwaaide de scepter in het hoofdkwartier van het gewapend verzet in de zuidelijke Zaanstreek. Ze betaalde er na de oorlog een hoge tol voor. Gewestelijke Sabotageafdeling Na de vorming van de Binnenlandse Strijdkrachten in september 1944 ging een deel van het gewapend verzet in de Zaanstreek verder onder de naam Gewestelijke Sabotageafdeling. … Lees meer

Het verzet in de Havenstraat

Eerder schreef ik over de Oud Heinstraat in Zaandijk, waar opvallend veel verzetsstrijders woonden. De Zaandamse Havenstraat telde eveneens een bovengemiddeld aantal bewoners die in opstand kwamen tegen de bezetter. Een overzicht, aan de hand van negen adressen. Havenstraat 74 fungeerde als een van de Zaanse NSB-contactadressen en op het naast deze straat gelegen Hembrugterrein … Lees meer

De talloze trauma’s van het verzet

Toen de oorlog voorbij was, begon voor duizenden voormalige verzetsstrijders de ellende pas. Ze werden hun verdere leven achtervolgd door de demonen uit het verleden. Dossiers die de Stichting 1940-1945 aanlegde over Zaanse oud-strijders laten zien hoe groot het leed was. 83.000 dossiers Het Nationaal Archief beschikt over 83.000 dossiers over personen die na de … Lees meer

Oud Heinstraat: 35 huizen, 25 joodse onderduikers

De Oud Heinstraat telde slechts 35 huizen, maar in dat kleine stukje Zaandijk was het tussen 1940 en 1945 een komen en gaan van joodse bewoners. En daar bleef het niet bij. Rooswijck Rooswijck – later zonder c – ontstond in de jaren dertig als een buurtje aan de rand van het Guisveld en naast … Lees meer

De negen levens van verzetsman Arend Kat

Zaandammer Arend Kat (13-1-1921/20-12-1996) schreef veertig jaar na de bevrijding zijn oorlogsherinneringen op, met het oog op het boek Bezetting en verzet aan de Zaan. Dat verscheen in 1985 en bevat verhalen van en over ondergrondse werkers in de jaren 1940-1945. Slechts een fractie van Kats belevenissen haalde de publicatie. Onlangs ontving ik het complete … Lees meer