De acht laatste (en zwaarste) oorlogsmaanden hield Dick Daalder een dagboek bij. De in Koog aan de Zaan wonende verzetsman was goed op de hoogte van de soms traumatische dagelijkse gang van zaken. Op Mei tot Mei publiceer ik in wekelijkse etappes zijn hele dagboek, met [ ] her en der wat duiding.

Donderdag 5 oktober

Vanmorgen bleek dat er vannacht een locomotief, komende uit de richting station Zaandam, in de Zaan was gereden bij de geopende spoorbrug over de Zaan. Volgens de verhalen waren er vier Duitsers op de locomotief. Ze wilden naar Hoorn, waren echter eerst vanaf Amsterdam gereden naar Uitgeest. Daar was gezegd dat zij terug moesten naar station Zaandam en dan de weg naar Hoorn op moesten gaan met de locomotief. Aan de openstaande Zaanbrug was door niemand gedacht.

Vrijdag 6 oktober

Gisteravond is voor Radio Oranje een rede van de minister-president Gerbrandy voorgelezen. Daarin werd er vooral op aangedrongen dat de spoorwegen zouden blijven staken. Gerbrandy was van plan geweest zelf de rede te houden, maar hij was voor een dringende reden bij Churchill geroepen, dus moest een ander de boodschap voorlezen. Dit is voor sommigen, en daar hoor ik ook wel bij, een aanleiding voor de veronderstelling dat er binnenkort iets met ons land gaat gebeuren. Misschien een landing vannacht of anders morgen, niemand weet het.

Het is stabiel en helder weer met een harde N.O.-wind. In Het Gooi hoort men voortdurend het geschutvuur van het front. Ook wij horen van tijd tot tijd dreunen van zwaar geschut. De naaste toekomst ziet er zeer somber uit. 1e: vanaf maandag zal er geen electriciteit meer zijn, behalve voor de polders. 2e: brood is er nog tot ongeveer 15 november, dan is alles uitgeput. 3e: is er een verbod van Seyss-Inquart om levensmiddelen vanuit Groningen, Friesland en Drenthe over de Zuiderzee naar Holland te vervoeren. Seyss-Inquart stuurt doelbewust op een hongersnood af. Dat heeft hij ook gezegd: deze zou komen als de spoorwegen zouden blijven staken. Hij zorgt dat hij gelijk krijgt, niet omdat het nodig is, het vervoer van levensmiddelen geschiedt immers te water en de spoorwegen spelen hierin nauwelijks een rol, maar omdat hij de staking wil breken.

Zondag 8 oktober

Vanavond is het misschien de laatste avond dat wij electrisch licht hebben. Misschien reeds morgen wordt de electrische stroom afgesneden.

Maandag 9 oktober

Vanmorgen omstreeks 10 uur een ontploffing in de buurt van kantoor. Om half elf nog één. Het lijkt dat de spoorweg met min of meer goed gevolg is opgeblazen. In de loop van de dag bleek dat hetzelfde gebeurd was bij Zaandam, Krommenie, Assendelft, Uitgeest en dat de lijn Uitgeest-Beverwijk en Alkmaar-Schagen ook onklaar zijn gemaakt. Dit bracht onrust in het dorp.

(Wordt vervolgd)