De acht laatste (en zwaarste) oorlogsmaanden hield Dick Daalder een dagboek bij. De in Koog aan de Zaan wonende verzetsman was goed op de hoogte van de soms traumatische dagelijkse gang van zaken. Op Mei tot Mei publiceer ik in wekelijkse etappes zijn hele dagboek, met [ ] her en der wat duiding. Hier de laatste aantekeningen van de 37-delige serie.
De spanning duurt voort. Eerst dachten we dat de Duitsers op 1 mei zouden capituleren. Hitler zou op sterven liggen. Maandag zijn de eerste bommenwerpers gekomen om levensmiddelen uit te werpen tot een milj. kg. per dag. We zagen ze vliegen over de Wijde Wormer op ongeveer 200 m. hoogte. Wat een geweldige machines, nu wij ze van dichtbij zagen. Wat een machtig gezicht, nu zij niet kwamen om te vernietigen, maar met een vredestaak.
De onderhandelingen over de voedselvoorziening van Nederland zijn voortgezet. De weg Utrecht-Nijmegen is opengesteld voor vrachtauto’s die ons eten komen brengen. De eerste Canadese auto’s zijn reeds in bezettingsgebied aangekomen. Morgen zullen ze de grote steden binnenrijden. Ze zullen er eerder zijn dan de geallieerde legers.
Gisteren kwam het bericht door de radio: het gehele bezette gebied mag in plaats van tot 8 uur tot 9 uur op straat, maar dit geldt niet voor de gestrafte gebieden, dus niet voor Amsterdam en de Zaanstreek. Vanavond moesten wij dus ook om 5 uur binnen zijn. Om 7 uur fietste er echter een Duitse soldaat door het dorp en roept: ‘Heute Abend bis 9 Uhr.’ Het hele dorp stroomt naar buiten. Wie de boodschap zelf niet gehoord had, en dat waren er velen, zag opeens mensen op straat en ging kijken en voegde zich bij de geruchtmakende menigte.
Het was wel een verrassing, sinds september ’s avonds om 8 uur in huis en de laatste weken ’s middags om 5 uur en nu opeens tot 9 uur op straat. De naderende bevrijding wordt toch wel tastbaar, maar van alle geruchten dat de oorlog afgelopen was, dat de Duitsers morgen hun wapens in moesten leveren, dat de Canadezen vannacht over de Afsluitdijk en vanuit Utrecht naar hier zouden komen, bleek niets waar te zijn. Zo beleven wij de ineenstorting van het bezettende regime. We teren op geruchten en op bulletins, die uitgegeven worden door de illegale pers. Over enkele dagen nemen de Binnenlandse Strijdkrachten het gezag van de Duitsers over. Of het dan nog zo rustig zal zijn.
Vrijdag 4 mei 1945
Vanavond kwam mijn buurman het grote nieuws vertellen. Morgenochtend 5 mei om 8 uur capituleert de Duitse bezetting van Nederland, de Friese Eilanden, Noord-West Duitsland, Helgoland en Denemarken. Alleen Noorwegen werd nog niet genoemd. Wij gingen naar het huis van m’n buurman en daar troffen wij nog wat kennissen. Daar dronken wij op de bevrijding. Even later klonken er schoten. Waarschijnlijk had een Duitse patrouille in de lucht geschoten, omdat de stemming op straat wat te luidruchtig werd.
