
Antisemitisme door vriend en vijand
Het was een opvallend bericht in het Noordhollands Dagblad van 10 december 2010 (overgenomen door onder meer Het Parool en GeenStijl): in 1943 stuurde een

Mislukte aanslagen van het Zaanse verzet
In de Zaanstreek werden tussen 1943 en 1945 ruim twintig mannen en vrouwen gedood door de illegaliteit. De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat door deze liquidaties

Oorlogsmuseum in Zaandam?
Jolande Withuis, onderzoekster bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, hield een lezing bij de viering van 25 jaar Verzetsmuseum. Ik citeer de eerste twee alinea’s

Sinterklaas bij de Eikema’s
NIOD-medewerkster Hinke Piersma presenteerde in oktober 2009 het boek Zou de goede Sint wel komen… Ze heeft een stuk of vijftig Sinterklaasrijmen uit de oorlog bij elkaar gezet

Maker Zaans oorlogsverslag eindelijk bekend
De Duitse bezetter was nauwelijks verslagen of een van de honderden Zaanse verzetsmensen zette zich aan het schrijven van zijn (of was het haar?) oorlogsmemoires. De

De aanslag op het Zaandamse Arbeidsbureau
De waarschijnlijk meest spectaculaire verzetsactie in de Zaanstreek betreft de aanslag op het Gewestelijk Arbeidsbureau in Zaandam. In de nacht van 20 op 21 mei

Elly Premsela: opgepakt in de Botenmakersstraat
In de begin 2008 verschenen biografie over de bekende vormgever, binnenhuisarchitect, kunstenaar en homo-emancipator Benno Premsela (1920-1997) komt de dood van diens zus in Auschwitz

De Tweede Wereldoorlog voorspeld
Tijdens werkzaamheden in zijn woning aan de Burgemeester Ter Laanstraat 17 stuitte Zaandammer Robin Leek in de gang op een oude plafondplaat. Aan de onderkant stond

De start van het Verzetsplantsoen
In 2023 hield de Zaandamse Gemeenschap op te bestaan. De stichting – met op het hoogtepunt 250 organisaties – voorzag vanaf 1945 in de behoefte

Exil-poëzie van Johanna Petersen
De Duitse familie Petersen verliet in 1934 hun vaderland en belandde in Zaandam. Moeder Johanna (‘Henny’) Petersen-Stock (14-4-1888) had als joodse niets meer te zoeken in nazi-Duitsland en ook

Het laatste restje ethiek van Anton van der Waals
Anton van der Waals, misschien wel de grootste verrader die Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog telde, was genadeloos. Op één keer na. Een in Zaandam

Klein oorlogsleed
De Zaandamse aannemer Reinder Kakes heeft het niet zo op de nationaal-socialisten. Geen wonder dat de Zaandamse NSB-groepsleider L. van Westervoort op 19 december 1941 een

Het gevangenisdagboek van Jaap Buijs
De Zaandamse houthandelaar Jacob Buijs behoorde tot de top van zowel het Zaanse als het landelijke verzet. Ruim vier jaar lang weet hij de bezetter

De zoektocht van de Nederlandse Unie
Al snel na de bezetting van Nederland begint de Duitse machthebber met het verbieden en inkapselen van politieke partijen. Als reactie daarop ontstaat er in

De deportatie van de Wormerveerse familie Pais
De Duitse bezetter maakte in 1942 de Zaanstreek Judenrein. Zaandam was de eerste Nederlandse gemeente waar de joden verjaagd werden, Wormerveer volgde op 22 april. Van