Verhalen over de Tweede Wereldoorlog

De Zaanse liquidaties: Alle Pieter Karmelk

Alle Pieter Karmelk (Amsterdam, 10-5-1905/Wormer, 15-2-1945)

Tijdens de Tweede Wereldoorlog brachten Zaanse verzetsstrijders meer dan twintig collaborateurs, zwarthandelaren en andere gevaarlijk geachte personen om het leven. In mijn boek Korte metten. De Zaanse liquidaties (1940-1945) worden deze liquidaties beschreven. Ook de mislukte en verzonnen aanslagen alsmede de dilemma’s die deze beslissingen over leven en dood met zich meebrachten komen in Korte metten uitgebreid aan bod. Het 148 pagina’s tellende boek is verkrijgbaar via elke boekhandel.

Hieronder het hoofdstuk over de eliminatie van Alle Pieter Karmelk.

Op 20 februari 1945 plaatste het NSB-blad De Zwarte Soldaat een rouwadvertentie. ‘In de strijd voor Leider, Volk en Vaderland viel te Wormer op 15 febr. 1945 de Lw. Stormman Alle Pieter Karmelk’, luidde de tekst. In de Deutsche Zeitung in den Niederlanden verscheen een dag eerder een compleet eerbetoon aan ‘unser treuer Kamerad Sturmmann Karmelk’. “Sein Mut und seine Opferbereitschaft sind uns ein Vorbild. Im Geist marschiert er mit uns zum Endsieg!” 

De in 1935 gehuwde Ab Karmelk woonde op de Amsterdamse Aalsmeerweg 103-II. Hij was NSB-lid en Landwachter. Veel meer is er niet bekend over deze nationaalsocialist, een van de twee Nederlanders die als gevolg van vijandelijk vuur het leven lieten in de gemeente Wormer. Hij lijkt een klein radertje te zijn geweest in de nazi-machinerie en werd zelfs niet vermeld op de executielijsten van de Zaanse illegaliteit. Onbekend is wie de aanslag op Karmelk pleegde(n) en wat de reden was om hem wel en zijn collega’s niet op de korrel te nemen.

Hij lijkt een klein radertje te zijn geweest in de nazi-machinerie.

Jan Hagel

Tijdens de tweede oorlogshelft patrouilleerde de Landwacht door de Nederlandse straten. Dit paramilitaire korps, vooral bestaande uit NSB’ers, hield te pas en te onpas mensen aan en werd alom gehaat en geminacht. Vanwege het jachtgeweer dat hun bewapening vormde, kregen de leden de spotnaam ‘Jan Hagel’. De Landwacht hield sinds 22 december 1944 papierfabriek De Eendracht in Wormer in de gaten, om te voorkomen dat het bedrijf werd leeggehaald door het plaatselijk verzet. Dat wilde namelijk de uittocht van machines en andere waardevolle productiemiddelen naar Duitsland saboteren.

Op 15 februari organiseerden de bewakers een afscheidsfeestje in het directiekantoor van de fabriek. De aanleiding: een dag later zouden ze het dorp verlaten. Er waren ook wat vrouwen uitgenodigd op het kantoor aan het Zaandammerpad. Om herkenning te voorkomen droegen die onderweg naar de feestzaal een cape. Tot de aanwezigen in de feestruimte behoorde Alle (‘Ab’) Karmelk, de Landwachtcommandant van de afdeling Krommenie. Na afloop van het samenzijn schoot een afgevaardigde van de illegaliteit hem van zijn fiets.

Gouden tanden

In Wormer: van crisisjaren, oorlogsjaren tot de bevrijding, het boek dat Klaas en Bram Kemp schreven over hun dorp in de Tweede Wereldoorlog, is meer te vinden over de aanslag. Volgens de broers Kemp werd Karmelk ter hoogte van de brandweerkazerne geraakt door enkele achter de heg van Zaandammerpad 55 gelegen verzetsstrijders. “Zijn gouden tanden werden uit zijn mond geschoten en lagen bij de fam. B., die naast de brandweerkazerne woonde, op het straatje.” Er was een sloot tussen de woning en de kazerne. Daardoor konden de daders na de aanslag een snel heenkomen zoeken.

‘Zijn gouden tanden werden uit zijn mond geschoten en lagen bij de fam. B., die naast de brandweerkazerne woonde, op het straatje.’

In een verslag van de lokale verzetsbeweging kwam een anonymus aan het woord over de moord: “Om ±10 uur ’s avonds hoorde ik enige schoten vallen, als uit een mitrailleur. De dokter kon in het duister de doodsoorzaak niet vaststellen.” Dorpsarts J.J. Roos gaf na de liquidatie een verklaring af die de gemeente zou behoeden voor represailles. Volgens hem was het slachtoffer door een val van zijn fiets dermate gewond geraakt dat hij ter plekke overleed. Bram en Klaas Kemp: “Twee broers die vlakbij de plaats van de aanslag woonden en vanuit hun geloofsovertuiging de executie veroordeelden, zijn later door het verzet op hardhandige wijze tot andere gedachten gebracht.”

Kogelgaten

Bovengenoemde anonieme getuige: “’s Morgens arriveerden een kapitein van de Landwacht met een man of acht in een luxe wagen. Hij zei tegen de politie van Wormer: ‘Karmelk is doodgeschoten’ en toonde een zakboekje met twee kogelgaten (± 6mm.). Bovendien waren er twee hulzen gevonden.” De echtgenote en zus van Karmelk zouden zich hebben gekeerd tegen represailles, die inderdaad achterwege bleven.

De Landwachtcommandant werd in eerste instantie begraven in Amsterdam en later herbegraven op de Duitse militaire begraafplaats in het Limburgse Ysselsteyn. Daags na het ‘ongeluk’ verlieten de Landwachters het terrein van De Eendracht en werd de bewaking overgenomen door onder Duits bevel staande Mongoolse mannen, krijgsgevangenen die hadden kunnen ‘kiezen’ tussen het kamp en een bewakingsdienst.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en dit wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand te houden.

ValutaBedrag





Plaats een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.