Met de vrijheid in zicht was er in bezet Nederland nog maar één illegale zender in de lucht. En die werd opgejaagd door de nazi’s. In deze driedelige longread de dagboeknotities van marconist Jack Verhagen, die achtereenvolgens in Alkmaar (deel 1), Koog aan de Zaan (deel 2) en Zaandam (deel 3) maandenlang schuil- en zendplaatsen had.

Deel 2: Koog aan de Zaan

Maandag 12/2

Al vroeg op pad met de laatste zak turf en de accu van de buren. Om half 10 arriveren beide koeriersters reeds, één draagt een verpleegstersuniform. Ik neem beiden mee naar Alkmaar en stop haar ter afwachting in een der wachtkamers van het ziekenhuis. Jan [Zandbergen] arriveert ook op de afgesproken tijd en we pakken nu alle radioapparatuur in en op de fietsen van de koeriersters. Ook de nog steeds in beslaggenomen accu’s en gelijkrichter halen wij weg, doch dit stuit op hevig verzet van den verantwoordelijk gestelden machinist. Wij mogen het ziekenhuis nu eenmaal niet in gevaar brengen en de accu’s etc. laten wij dus voorlopig achter.

De beide koeriersters vertrekken nu naar Wormerveer, good luck. Faber en Jan zullen om half 2 in Heiloo zijn en dan gaan wij met z’n drieën naar Wormerveer, voorlopig naar garage Zwart op ‘Plein 13’.

Wij hebben een slechte reis, veel regen en tegenwind. Mijn voorband doet wel raar, doch ik kan het rijdende houden tot het eindpunt. Bij fam. Zwart drogen we wat op, krijgen een kop thee, vernemen dat beide koeriersters ook goed zijn aangekomen en nu worden ons de inkwartieringsadressen opgegeven.

Jan gaat naar Anemoonstr. 13 en Faber en ik naar Mevr. [Agnes] Honig, Lagedijk 33, Koog a/d Zaan. Installeren ons op een grote slaapkamer met lits-jumeaux, maken kennis met diverse huisgenoten, w.o. Hans, die ons uiterst behulpzaam is en alle kleine moeilijkheden uit de weg ruimt.

De vrouw des huizes, Mevr. Honig, is afwezig, op een fouragetocht in N. Holland. Voor vandaag houden wij verder rust. Tomorrow is another day. Gaan vroeg naar bed en slapen uitstekend in de lits-jumeaux.

Dinsdag 13/2

Om half 9 aan ’t ontbijt, Faber heeft nog niets te doen zolang de zender niet is opgesteld. Ik ga om half 10 Jan halen en samen gaan we naar Ampèrestr. 10 [Wormerveer], naar ‘Ampi’, die ons behulpzaam zal zijn om een onderdak te vinden voor de apparatuur. Jan gaat naar ‘Ton’ om daar de zender om te bouwen voor de nieuwe in gebruik gekomen frequenties, hij ondervindt veel vertraging door de onregelmatige stroomvoorziening.

Ik bespreek met Ampi verschillende mogelijkheden voor onderdak van de zender, wij eten allen gezamenlijk bij Ampi en ’s middags gaan wij op zoek naar een gunstig pand. Zoals gewoonlijk blijkt deze opgave uiterst moeilijk en zonder resultaat komen we ’s avonds thuis, spreken af om de volgende ochtend opnieuw te gaan zoeken. Heb ’s avonds telef. contact met de Heer [Rob] v. Straaten en deel hem de bevindingen mee.

Breng de avond verder door op Lagedijk 33 en Hans en ik brengen het vrouwelijke gedeelte van de huisgenoten in heftige oppositie tegen onze opinies over de oorlog in Japan. Dit valt mij zeer tegen, ik had gedacht dat de Ned. vrouw in het bijzonder het belang van een grote krachtsinspanning tegen Japan zou inzien. Hans had mij reeds gewaarschuwd dat de animo om naar Indië te gaan niet zo bijster groot zou zijn. Later blijkt dat Mevr. Honig er gelukkig anders over denkt.

Woensdag 14/2

Na het ontbijt opnieuw naar Ampi en wij proberen verschillende adressen. De leegstaande fabriek ‘De Engel’ te Wormerveer lijkt ons niet ongeschikt, de bewaker wordt voorzichtig gepolst en wil ons inderdaad ter wille zijn. Wij bezichtigen de fabriek, kunnen eventueel een kantoorruimte betrekken en een goede antenne spannen. De P.E.N. vertegenwoordigers te Wormerveer kunnen voor stroomaansluiting zorgen.

So far so good. De fabrieksbewaker durft echter de verantwoording niet op zich te nemen en staat er op dat de directie van ‘De Engel’ in het geval gekend wordt. Wel jammer, doch begrijpelijk.

Toen ik uit de fabriek kwam, liep ik in de armen van mijn collega van PCH, Koops. Ik vond het erg prettig hem weer eens te zien, maar wat was Koops vermagerd! Met een ‘houd je taai’ gaan we ieder ons weegs, en ’tot weerziens na de oorlog’.

Deel den Hr. v. Straaten mijn bevindingen mede, mijn enthousiasme wordt aardig bekoeld als hij vertelt dat de ‘Engel-directie’ het niet zal aandurven om de zender in de fabriek te herbergen en dat het beter is de fabriek dus maar uit te schakelen als mogelijke zendplaats. Ampi en ik zullen morgen de speurtocht voortzetten en ik ga nu naar mijn bivak. Spreek eerst Jan nog omtrent de zender, Jan zal Vrijdag vermoedelijk gereed zijn. Maak ’s avonds kennis met Mevr. Honig, voeren interessante gesprekken over oorlog en politiek, ik zal eerstdaags een causerie houden over mijn avonturen op de zeesleepboot ‘Zwartezee’.

Donderdag 15/2

Al weer vroeg in de weer vandaag, ga eerst met Jan naar de werkplaats van ‘Ton’, ons zendertje komt morgen klaar. De ontvanger wordt ook nog bijgeschaafd, Vrijdag is dan alles bedrijfsklaar.

Jan is in zijn element! Een gesloopte zender, een ontvanger aan diggelen en morgen zal alles O.K. zijn! Toch heb ik daaromtrent geen zorgen, Jan klaart het, hij heeft alle technische moeilijkheden steeds keurig opgelost.

Ampi en ik gaan weer op zoek naar een geschikt perceel. De Heer [Peek] Ferf van de Mercuriusfabrieken zou voor ons uitkijken, doch laat niets meer van zich horen. De meeste mensen zijn wat huiverig als zij het woord zender horen. Het kantoorgebouw van het P.E.N. lijkt ons ook erg geschikt, goede hoogte voor de zendantenne enz. De P.E.N. mensen weten bovendien reeds van onze plannen. In het P.E.N. gebouw zal het moeilijk gaan, daar komt veel personeel in en uit. Ideaal lijkt het als de antenne op het hoge P.E.N. gebouw komt en de apparatuur in het aangrenzende perceel, bewoond door den Heer J.[ohannes] Bouman, een onderwijzer die volgens Ampi lang niet bang is.

Wij gaan nu eerst eten en zullen dan vanmiddag den Heer Bouman polsen. Mevr. Ampi tracteert ons op heerlijke rijst, ik geniet. ’s Middags op den Heer B. af en inderdaad, hij voelt wel iets voor onze plannen, vraagt ons om morgenochtend terug te komen, want hij wil het geval eerst goed overdenken. Wij hebben nu wel moed dat het ons eindelijk zal gelukken een pand te vinden.

Ik deel onze bevindingen weer aan den Hr. v. Straaten mee en verder bespreken we verschillende technische moeilijkheden als: het ophangen van een antenne die niet mag opvallen, aanleg telefoon liefst op het P.E.N. net etc.

Ga om 6 uur naar huis en knap me een beetje op, ben tamelijk vuil geworden boven op het dak van het P.E.N. gebouw. Jan gaat ook naar zijn bivak in de Anemoonstr. Mevr. Honig, mijn uiterst vriendelijke en behulpzame gastvrouw, heeft de ‘Zwartezee’-causerie reeds voor hedenavond vastgesteld. Er zullen nog enige gasten komen, in een woord, het wordt een gezellige avond, wij gaan om 1 uur naar bed. Wat was de wijngrog lekker!

Vrijdag 16/2

Ga om 10 uur met Jan naar den Heer en Mevr. Bouman en ik moet eerlijk zeggen dat we weinig moeite hebben hen voor onze boze plannen te winnen. Wij bespreken de voor- en nadelen, d.w.z. wij de voordelen en de Hr. Bouman de nadelen; alle bezwaren weten wij voorlopig te ontzenuwen. De zender kan dus geplaatst worden. Jan legt er de laatste hand aan.

Wij eten weer in het gastvrije huis van Ampi, gaan daarna antennemateriaal bij elkaar zoeken en de P.E.N. mensen vragen om stroom en telefoon aan te leggen bij den Hr. B. Daarna gaan Jan en ik ons verblijf bewoonbaar maken.

We komen op een zolderkamer, die dicht zit met meubelen van kennissen van den Hr. B. Al spoedig maken we voldoende ruimte om een tafel + stoel te plaatsen en een doorgang van deur naar tafel. Naast het zolderkamertje is een soort schuilplaats, een ruimte naast een kast. In geval van nood is het voor ons te gebruiken, erg doelmatig lijkt het mij niet, maar wij roeien met de riemen die wij hebben.

Na afloop van de dagelijkse dienst zullen we de apparatuur in de schuilplaats verbergen. Wij brengen ook de gehele installatie naar ons pand en in de schemer klimmen Ampi, Jan en ik op het dak van het P.E.N. gebouw en spannen de antenne. Wij hijsen die in een hoge vlaggestok en brengen de invoer naar de zolderkamer! Vanaf de straat is de antenne zichtbaar, maar ik zie geen andere mogelijkheid.

In ’t donker gaan we naar huis, tamelijk moe. ’s Avonds per telefoon den Hr. v. Straaten van het H.K. ingelicht omtrent onze vorderingen, hij is ook kennelijk in zijn nopjes. Ik vond onze persoonlijke veiligheid in Alkmaar bij M.O. veel beter verzorgd en vraag daarom bij H.K. een revolver aan om in geval van een overval mij tot het uiterste te verdedigen. Dit wordt door H.K. goedgekeurd.

Er zijn reeds drie van onze radiostations overvallen door moffen, nl. Breda, Blaricum en Amsterdam, hetgeen een aantal van onze collega’s het leven kostte.

Zaterdag 17/2

Vanmorgen verder gegaan met de inrichting van de zolderkamer, onze toekomstige marconihut. Een koerierster wordt naar Alkmaar gezonden met een zendertje voor de nevenpost Alkmaar. Jan en Ton volgen even later om de zender te monteren. Jan zal enige tijd in Alkmaar blijven in verband met een te verwachten gezinsuitbreiding. Ik zal hem missen en blijf nu even alleen over voor de bezetting van het radiostation van Gewest 11.

Vanmiddag om 3 uur komt de electrische stroom bij en al heel vlug krijg ik verbinding met A.H.Q., die een zee van telegrammen op ons loslaat. Ik heb er ook verscheidene voor hen. De zaak draait weer! Wij zijn allen zeer in onze nopjes en C.O. Faber heeft nu eindelijk ook weer werk. De telefoonkabel wordt ook aangesloten, doch nu moeten we nog een toestel trachten te krijgen. De handige Ampi weet er al spoedig ergens een op de kop te tikken en komt er triomfantelijk mee aandragen. Nu vind ik het voor vandaag genoeg en om plusminus 7 uur ga ik huiswaarts, naar de prettige gezellige sfeer bij Mevr. Honig.

Zondag 18/2

Jan is gisteren vertrokken, hij gaat voorlopig naar huis. Wel jammer, want het zal behoorlijk druk worden. Ik ga verder de radiohut bijschaven, aardleiding aanleggen enz. De antenneinvoer bevalt me niet bijster, tamelijk goed zichtbaar van de straat. Dit is geen 100% veiligheid! Zal dus veranderd moeten worden. Eindhoven is present en brengt weer een aantal berichten, ik verzend er ook verscheidene.

Maandag 19/2

Gedurende de uren dat er electr. stroom is, houd ik de radio bezet. De Heer Bouman komt af en toe even kijken, maakt een praatje, brengt zo nu en dan een kopje thee en is erg geïnteresseerd in onze communicatie.

De telefoon wordt nu aangesloten, dit bezorgt mij een rechtstreekse verbinding met het A.H.K. te Amsterdam. Alleen hindert mij de afwerking. Het is allemaal zo zichtbaar vanaf de straat. Een zware gummikabel voor de telefoon en de antenneinvoer zijn duidelijk zichtbaar. Daar moet iets aan gedaan worden, anders lokken wij geklets uit van de buren. En geklets is een doodsvijand van ons.

Nieuwe telegrammen komen binnen en gaan uit. C.O. Faber heeft regelmatig werk en men kan hem nu vinden met diepe rimpels en oneindig lange rijen letters en cijfers.

Dinsdag 20/2

“In feite ben ik de enige zender die nog contact houdt met Eindhoven.”

Ampi en ik hebben vanmorgen de antenne veranderd. De draad is nu minder goed zichtbaar van de straat af, in ieder geval is het een verbetering. Nu nog die beroerde dikke telefoonkabel. De P.E.N. mensen beloven er verandering in te zullen brengen. Ik verzend een telegram naar A.H.Q. dat behalve onze eigen traffic ook de berichten bestemd voor A.H.Q. kan opnemen en doorgeven. G[ewest] 18 maakt er gretig gebruik van en stopt mij vol met telegrammen. Het radiostation van A.H.K. is uit de lucht wegens S.D.-overvallen. In feite ben ik de enige zender die nog contact houdt met Eindhoven.

’s Middags een bespreking met Rob v. Straaten van ons H.K. Hij brengt een schrijven van A.H.K. waarin gewezen wordt op het grote gevaar om nu te zenden. De golflengten zijn de moffen bekend en wij worden absoluut gepeild. Moet dit eens rustig overdenken en dan een plan de campagne maken.

Krijg ’s avonds bericht dat Mevr. Zandbergen een zoon heeft, Jan was dus net op tijd naar huis gegaan. Ik spreek met Rob af dat wij met G[ewest] 11, ondanks het grote gevaar, zullen blijven zenden zolang er telegrammen zijn. Robbie zal met een dagelijks bezoek de eenzaamheid breken.

Woensdag 21/2

Het A.H.K. komt met een seinverbod, vanwege het grote gevaar dat aan zenden verbonden is. Wat nu, ik ben helemaal niet van plan om de correspondentie te verbreken, maar een voorschrift van A.H.K. mag ik ook niet in de wind slaan.

Het A.H.K. geeft ook een aantal veiligheidsvoorschriften op, o.a. het laten patrouilleren door een ter plaatse goed bekend persoon, als deze persoon Duitsche radiowagens opmerkt die langzaam rijden, moet hij mij onmiddellijk waarschuwen. Maar als de A.H.K. veiligheidsvoorschriften geeft, betekent dit dan niet dat er wel geseind kan worden? Dus sein ik en laat goed uitkijken. Ik werk uiterst kort en G-18 past zich goed aan. De verbinding blijft dus bestaan, en Gewest 11 en A.H.K. krijgen de berichten.

Donderdag 22/2

Ik werk nog door met Eindhoven en krijg weer een aantal telegrammen, de meesten voor A.H.K. bestemd. Ik eet vanmiddag bij Ampi en ga na het eten eens naar huis in Heiloo. Ik neem wat onderdelen mee die Jan nodig heeft om aan de nieuwe zender te kunnen werken. Thuis gaat alles nog goed, in Heiloo en Alkmaar is het verre van rustig, veel arrestaties en huiszoekingen. Oome Jan (Plas) slaapt bij onze buren en wij hebben ’s avonds een gezellige avond, Est bakt een broodje en de buren bakken vis – zeebliek -. De combinatie warm brood en warme vis is niet slecht.

Vrijdag 23/2

Om half 1o weer gestart van Heiloo en kom om half 12 veilig in Koog a/d Zaan. Ik krijg hier slecht nieuws, Rob van Straaten belt op en vertelt dat het gewestelijk radiostation in Den Haag is overvallen en de bemanning gearresteerd. Alweer een aantal slachtoffers. De marconist van G-13 (Den Haag) was altijd wel erg traag en langdradig. Even later komt er bericht dat opnieuw een radiostation ergens in Overijssel is gesnord. Het wordt nu wel heel erg, bovendien stond het Overijsselse radiostation bekend als het best verborgene. Iets waarop wij met G-11 zeker niet kunnen pochen.

Ondanks alles ga ik om 3 uur op wacht en tracht verbinding met Alkmaar te krijgen. Even later krijg ik telefonisch bericht van A.H.K. dat het uiterst gevaarlijk is om te zenden, dat er radiowagens in de Zaanstreek zijn gesignaleerd en dat ik moet stoppen. Inderdaad verschijnt er in de namiddag een radiowagen in Wormerveer, stil laten zoeken; intussen is zender nu wel taboe.

Eindhoven roept om 4 uur op met telegrammen, ik antwoord alleen met ‘K’, helaas ontgaat dit aan Eindhoven. Ik kan toch werkelijk niet langer gaan oproepen, het zou zelfmoord zijn. Nog een lang telefoongesprek met A.H.K. over veiligheidsmaatregelen en ga daarna de apparatuur opbergen en huiswaarts.

Zaterdag 24/2

Ik heb met Robbie een bespreking en wij besluiten om tot Maandag a.s. niet meer te zenden. Maandag om 9 uur zal ik weer trachten een verbinding te maken en dan zullen 4 man in de omgeving van de radiohut patrouilleren en bij het verschijnen van radiowagens mij onmiddellijk waarschuwen. Intussen blijf ik wel uitluisteren. Om 1 uur sluit ik de zaak en ga mij verkleden, vanavond een gezellige avond bij Ampi. Dit kan geen kwaad na de vele emoties van de afgelopen dagen.

Zondag 25/2

Vandaag zo nu en dan even uitgeluisterd, niet gezonden, het is me nog te ‘geleerd’. Overigens ben ik vandaag nogal traag, we hadden gisteravond aardig wat borreltjes verwerkt en gingen pas om 2 uur naar bed. Zo’n feestavond doet mij wel goed, de week was druk en spannend genoeg geweest.

Er gebeurde vandaag niets bijzonders, ik volhard in mijn trage houding en ga om 11 uur naar bed.

Maandag 26/2

Ga om half 9 naar de radiohut en stel de apparatuur op. Ik heb de volgende veiligheidsmaatregelen genomen: 2 man fietsen langs de toegangswegen en letten op langzaam rijdende auto’s, die dus radiowagens kunnen zijn; indien zij iets verdachts ontdekken, dan bellen zij mij op over het net van het P.E.N. onder nr. 249. Verder is er een man die de onmiddellijke omgeving van ons pand observeert, de beide P.E.N. telefoonposten zijn de gehele morgen bezet.

Maak om 9.15 een verbinding met G-18 en ben om 10 uur klaar met de berichten. Ik berg nu alles weer op, het is voor vandaag weer mooi genoeg geweest. Geen van de bewakers heeft vandaag iets verdachts gezien. We gaan allen rustig naar huis.

Faber is ook teruggekomen van Alkmaar. Hij heeft Jan gesproken, doch weet nog niet wanneer Jan naar Wormerveer terugkomt, met vrouw en baby gaat alles goed. Ik zal Jan spoedig eens trachten op te bellen, dan hoor ik wel meer. Om half 4 vanmiddag een bespreking met Rob van Straaten, morgen wordt de hulpzender in Beverwijk geplaatst, die dagelijks contact met onze hoofdpost zal onderhouden.

Dinsdag om 3 uur zal ik proberen om verbinding te maken met Beverwijk. V. Straaten brengt een Engelse batterijontvanger mede, die zal ik op onze hoofdpost gaan gebruiken als er geen netspanning is, verder komen er 2 broden uit zijn tas voor Faber en mij, die wij aan Mevr. Honig overdragen.

Ook Mevr. Honig is niet lang eigenaresse van het brood, want ’s avonds komt een werkelijk totaal uitgehongerde en overspannen vrouw om voedsel vragen voor haar 4 kinderen. Mevr. Honig laat haar wat eten en drinken, zet haar even bij de kachel en praat wat met haar en brengt haar tenslotte nog naar huis, hoewel het al 8 uur geweest is. De vrouw kon werkelijk niet alleen lopen. Ze heeft een tas vol brood en nog wat versnaperingen meegekregen en kan morgen een pan warm eten komen halen. Mevr. Honig doet heel veel goed en verscheidene half hongerende gezinnen worden door haar geholpen.

Ik ga om half 10 naar bed.

Dinsdag 27/2

“Vele mensen verdienen wel enige kastijding.”

Wat diep ellendig zo’n hongerend gezin als wij gisteravond ontdekten. Soms vraag ik mij af of de bevrijding hier niet wat sneller kon gaan; maar ik word ook wel eens hard als ik overdenk hoe weinig mensen zich durven inzetten in deze oorlog, hoe velen verre van enthousiast zijn om straks tegen Japan op te trekken en – schoenmaker houd je bij je leest – hoe erg bang men is om een zendertje onder te brengen. Vele mensen verdienen wel enige kastijding. Maar die kastijding is zo liederlijk verkeerd verdeeld, wie geen ruilgoederen heeft lijdt honger en duizenden boeren eten zich nog rond, kleden zich warm, hun kachels snorren, etc. etc. En zijn die boeren allemaal helden en de hongerlijders allen lafaards? O nee.

Vanmiddag geen verbinding met Eindhoven, het P.E.N. laat ons in de steek. De verbinding met Beverwijk vervalt dus ook. Jan belt op uit Alkmaar, vertelt o.m. dat het met zijn vrouw niet zo goed gaat, hij kan nog niet hierheen komen.

Woensdag 28/2

Heb om 9 uur verbinding met Eindhoven en om 10 uur met Beverwijk. Alles O.K. ’s Middags een vliegtuigzender gezien die uit een neergeschoten Liberator was gesloopt. Alle lampen ontbraken helaas en het toestel was licht beschadigd door een granaatscherfje. Ik geloof niet dat er iets van te maken is, we hebben geen lampen.

Gedurende de diensturen wordt de radiohut nog steeds bewaakt, wij zijn nog steeds de enige zender op 100 M die met A.H.Q. G-18 werkt.

Een prettige rustige avond met Mevr. Honig, Dr. ‘Hans’ en Faber. Gaan om 11 uur naar bed.

Donderdag 1/3

Geen bijzondere dingen vandaag, enige berichten over Eindhoven ontvangen, sein zelf zo kort mogelijk en de bewakers zwerven steeds om de radiohut. De verbinding met Beverwijk gaat niet naar wens, ik hoor hem niet meer.

Met Heer Hans de mogelijkheid besproken om de gehele apparatuur in het huis van Mevr. Honig onder te brengen. Zal dit nog eens rustig bekijken alvorens Mevr. Honig hierover aan te spreken. Vooral het spannen van een antenne moet oordeelkundig en veilig gebeuren.

Hebben een zeer genoeglijke avond, ik geniet van Pont’s ‘British Character‘. Het is weer ruim half elf voordat wij gaan slapen. De oorlogstoestand aan ’t Westfront verbetert snel, grote vorderingen.

Vrijdag 2/3

“Ik heb nog steeds de enige zender van ons radionet.”

Druk verkeer met Eindhoven, ook enige lange dringende berichten. Telefonisch bespreking met Rob v. Straaten. Ik ga denkelijk vanmiddag naar Heiloo, er staat een N.W. storm, alles recht tegen de wind. Zal nog wel eens zien, het kan morgen nog wel beroerder worden.

Ben inderdaad om 2 uur naar Heiloo vertrokken, heb bijna drie uur werk over 20 km. Ik heb verlof tot Maandag en, met het oog op Duitsche pogingen om ook ons radiostation onschadelijk te maken, is een radiostilte voor het weekend wel aan te bevelen.

Ik heb nog steeds de enige zender van ons radionet die contact onderhoudt met Eindhoven en moet aan de gang blijven. Tot Maandag gaan alle zorgen aan de kant.

Zaterdag 3/3

Thuis allen O.K. Zoek Jan op in Alkmaar, wij wisselen onze ervaringen uit. Mevr. Zandbergen komt heden thuis met den nieuwen wereldburger, Jan zal dus wel spoedig naar de Zaanstreek komen, dan kunnen we ook meer aandacht besteden aan het verkeer met de districtszenders. Moet een uitnodiging van Jan om samen in 209 bij Manna te gaan eten afslaan, want er wordt thuis op mij gerekend en ik ben al zo weinig thuis.

Maandag 5/3

Ik vertrek om half 10 uit Heiloo en neem mijn dochter Helen mee op de bagagedrager. Zij gaat op uitnodiging van Mevr. Honig enige dagen aldaar logeren. Helen is enthousiast, het is ook zo’n hopeloze tijd voor de jeugd. Onderweg koopt zij wat tulpjes voor Mevr. Honig.

Wij komen veilig en zonder bandenpech aan, hetgeen een hele prestatie is of een grote dosis geluk? Om 3 uur zal ik de radiodienst openen, doch een foutje in het plaatstroomsysteem vertraagt de voorstelling tot 4 uur. Daarna opnieuw pech, de antenne ligt gestreken op het dak! Zou er iets aan de hand zijn?

Ampi weet te vertellen dat de antenne, die op het dak van het P.E.N. kantoor staat, door de directie werd neergehaald. Enfin, dat zal ik morgen wel eens bekijken, ik moet nu zien op ons reserveadres contact met Eindhoven te maken. De afspraaktijd is allang verlopen. Om half 6 kom ik eindelijk in de aether en krijg voor vandaag geen verbinding. De antenne op het reserveadres is heel wat lager dan die op het P.E.N. gebouw. Ik pak de spullen in en zal morgen om 9 uur opnieuw proberen.

Helen amuseert zich uitstekend, gelukkig.

Dinsdag 6/3

Ben om half 9 present op het reserveadres en slaag er in om verbinding te krijgen. Eindhoven geeft een grote serie telegrammen, tot 11 uur moet ik aan één stuk opnemen. De verbinding met Beverwijk vlot niet erg, de vorderingen van de geallieerden in W. Duitschland vlotten beter. Na het middageten wat administratie gedaan en daarna op onderzoek uitgegaan hoe eigenlijk de antenne gestreken komt.

Door de aanwezigheid van personeel kan ik pas om half 6 op het dak van het P.E.N. kantoor komen en met Ampi samen neem ik de schade op. Het touw waarmee de antenne in de vlaggestok gehesen was, was gebroken, meer niet. Het verhaal dat de directie de antenne gestreken had, was dus laster. Gelukkig dat ik mij nooit aan praatjes van derden stoor, meestal mijn eigen ingevingen volg, waardoor vele kennissen mij echter eigenwijs vinden.

De antenne is nu spoedig gerepareerd, en morgen zal ik dus weer vanaf huize Bouman gaan zenden. Wel is de antenne wat lager gekomen, ik heb haar niet meer in de top van de vlaggestok gehesen, dat was erg zichtbaar vanaf de straat.

Woensdag 7/3

Helen heeft het uitstekend naar haar zin, Mevr. Honig is erg goed voor haar. Mijn plan is om haar morgen naar huis te brengen, als het tenminste niet zo hard uit het N.W. waait, want dan kom ik niet vooruit met de oude dameskar. Mevr. H. is vanmorgen vroeg naar Winkel en Kolhorn vertrokken, ik gaf haar een introductie mee voor den Heer Blaanboer [Pieter Blaauboer], die haar daarop een half mud tarwe meegaf. Dit was wel nodig ook, want wie kan er tegenwoordig 2, soms zelfs 3 personen bijvoeden? En de ‘organisatie’ laat maar bitter weinig zien op voedselgebied. Vanmiddag was er weer goede verbinding met G-18, en kwamen er een aantal telegrammen door.

Nog steeds vertegenwoordig ik het enige gewest dat de radioverbinding blijft onderhouden met Eindhoven. De patrouilledienst loopt nog regelmatig zijn rondjes als ik dienst heb, tot nu toe gaat alles gesmeerd.

Donderdag 8/3

Om half 9 weer present op 100 M. Eindhoven stuurt veel berichten die voor het A.H.K. lopen ook via ons radiostation. Beverwijk laat zich van zijn goede zijde kennen en ik krijg een vlotte verbinding met Tromp, den marconist van district Beverwijk. Morgen gaat een koerier naar Alkmaar, ik zal hem een brief meegeven voor Jan, die wil ook wel graag weten hoe de zaken hier staan.

“Moffen zijn toch doortrapte schoften allemaal.”

Heb om 3 uur een bespreking met Rob v. Straaten, hij overhandigt mij een schriftelijke dankbetuiging van den Gewestelijken Commandant. Een en ander vanwege de vlotte radioservice, denk ik. Ik vind het toch wel prettig.

Nadat alle huisgenoten naar bed gegaan zijn, heb ik een gesprek met Mevr. Honig; aanvankelijk vertelt zij over de illegale activiteiten van den Heer Honig, zijn arrestatie en doodvonnis. Via een Zweeds consulaat ontving zij haar mans trouwring, verder geen enkele bevestiging dat hij inderdaad gefusilleerd werd. Moffen zijn toch doortrapte schoften allemaal. Achter lachende, week-sentimentele gebaren en manieren verbergen zij hun primitieve, hun sadistische Hunnennatuur.

Oh, God, maak mij straks plaatselijk bevelhebber van een moffenstad of -kamp. “I shall tear them to rage and tatters”, en ze verdienen het dubbel en dwars, allemaal, allemaal. In 1940 waren ze immers zo enthousiast. O, ik haat ze, de mormels, hartgrondig, ik veracht ze.

Ons gesprek kwam op het installeren van het radiostation hier in huis, de gevaren voor Mevr. Honig en huisgenoten verberg ik niet. Ik wijs haar op mijn vaste voornemen om, mocht ik op heterdaad betrapt worden, mijzelf niet levend te laten wegvoeren, ik zal onherroepelijk schieten. Mevr. Honig geeft toestemming, nadat wij nog enige moeilijkheden uit de weg ruimen. Het is ruim 12 uur als wij opbreken.

Vrijdag 9/3

Helen is in de wolken, zij mag tot Maandag a.s. blijven van Mevr. Honig. Nu ik toestemming heb van Mevr. Honig om een kamertje in te richten tot radiohut ga ik voorbereidingen treffen. Ik scharrel o.a. 20 m. antennedraad met isolatoren op; in het donker vanavond gaan we de antenne spannen. Ik ondervind steeds en overal de grote hulpvaardigheid van den huisgenoot Hans en van Jan Klinkenberg, een broer van Mevr. Honig.

Vanmiddag de normale verbinding met Eindhoven, hetgeen weer een serie telegrammen oplevert. Ik zend per koerier een brief naar collega Jan die nog steeds in Alkmaar werkt. Ik ben erg benieuwd hoever Jan is met de bouw van de nieuwe zender. Ik hoop dat hij opschiet, want met ons oude zendertje moet ik vrij lang roepen en het radioverkeer is nog zeer gevaarlijk. De nieuwe zender wordt krachtiger en dan kan het seinen m.i. nog korter duren dan nu reeds het geval is. G-11 is nog steeds de enige zender met Eindhoven, en ik zal en moet de verbinding intact houden.

Jan Klinkenberg is present met overall en gereedschap. Naast zijn vele illegale functies bekleedt hij een legale bij de brandweer en is als zodanig goed thuis op puntdaken. Hij zal de antenne gaan spannen. Om plusminus 9 uur gaat Jan K. het dak op en hoewel het een hele klimpartij is, hangt de antenne al spoedig aan de voorpunt van het dak. De achterzijde levert nog meer moeilijkheden op, daar moet getimmerd worden en luid weerklinken de hamerslagen door de stille avond! Het loopt goed af gelukkig, en de antenne hangt, de invoer komt later wel.

Mevr. Honig bezorgt ons een zeer prettige avond en de stemming is genoeglijk, mede door een lekker borreltje. Het is bijna middernacht als we naar bed gaan, lachend maar toch enigszins bezorgd, vanwege de felle hamerslagen op de dakpunt.

Zaterdag 10/3

Heb met G-18 de afspraaktijden en de golflengte veranderd met ingang van morgen. En dat is maar goed ook, want terwijl ik nog op de oude tijd en golf bezig ben, krijg ik van de patrouille een telefoontje dat een radiopeilwagen dichtbij het radiostation langzaam rijdt. Ik stop direct met seinen en wacht de bui, i.c. een nader bericht van de patrouille rustig af. Dat bericht komt 25 minuten later, de radiowagen rijdt tussen Wormerveer en Krommenie, gaat dus bij het radiostation vandaan. Enfin, het is voor vandaag genoeg geweest, ik berg alles weg en sluit de tent tot morgen.

Krijg ook nog een bericht van Jan Z., dat hij Maandag naar mij toekomt. Laat de patrouille danken voor hun waakzaamheid, daar was bijna G-11 gevangen en gevallen. Ik besluit om het installeren van de zender bij Agnes (Mevr. Honig) een poosje uit te stellen, het gevaar is nog te groot en Agnes heeft haar tol aan de moffen al dubbel en dwars betaald.

Zondag 11/3

Het verkeer op de nieuwe golven met G-18 is een succes. Ik ontvang weer een serie telegrammen, wij corresponderen er lustig op los. De patrouille heeft gelukkig niets te rapporteren.

Overigens een heerlijke rustige dag met aanhoudend goed nieuws van de fronten. Agnes arrangeert weer een gezellige avond met Hans, Jan Kl. en zijn verloofde Dod. Helen was eerst wat triest, vanwege haar aanstaande vertrek, maar Hans weet haar aardig op te vrolijken. Bespreek met Jan K. de mogelijkheid om vanuit een fabriek, waar een eigen electriciteitsvoorziening is, te gaan opereren in geval dat het P.E.N. geheel uitvalt.

Maandag 12/3

“Wie er ook komt, Zandbergen niet. Zeker ergens een misverstand of razzia.”

Ga om half 9 naar het radiostation en ben om half een weer thuis na de gebruikelijke verbindingen. Vanmiddag zal Jan, mijn collega, komen en dan wil ik het een en ander met hem bespreken, daarna breng ik Helen terug naar huis.

Wie er ook komt, Zandbergen niet. Zeker ergens een misverstand of razzia. Ik wacht tot half vijf en ga dan met Helen op de fiets naar Heiloo. Agnes rijft tot Wormerveer met ons mee. In Limmen koopt Helen bloemen voor Esther, het is een blijde thuiskomst. Zij vertelt alle indrukken en ervaringen die zij bij Agnes heeft opgedaan. Ik blijf thuis tot Dinsdagmiddag en ga daarna weer naar Koog a/d Zaan en Wormerveer.

’s Avonds bij de buren geraken we aan het gokken, waarbij ik f 2,50 win en een bord erwtensoep toe krijg. Dinsdagavond hoor ik van Agnes dat zij voor Vrijdag een aantal gasten genodigd heeft; zij rekent op een lezing van mij over zeesleepvaart en reddingsavonturen met de good old ‘Zwartezee’.

Woensdag 14/3

Op het radiostation word ik door Jan Plas uit Alkmaar opgebeld, die een boodschap van Est overbrengt dat mijn bij mij inwonende ouders plotseling vertrekken. Zij vraagt of ik kan thuiskomen, om bij de verhuizing aanwezig te zijn. Was collega Jan nu maar gekomen, dan kon ik hem de dienst overdragen en een paar dagen naar huis gaan. Enfin, hij is er niet, basta.

Ik kan me vrij maken van 3 uur tot morgenochtend half elf. Na het eten handel ik de lopende zaken snel af en verdwijn per fiets naar Heiloo. De oudelui zijn druk aan het inpakken, morgenochtend gaan ze reeds weg naar een adres in Heiloo, daar wonen zij op zichzelf.

Ik ga nog per fiets naar Alkmaar, om te trachten of ik Jan kan vinden. Resultaat nihil, zijn schoonmoeder zegt dat hij ’s morgens wel thuis was en alles O.K., maar weet niet waar hij nu is. Ik heb veel haast en zoek dus niet lang. Laat Jan mij maar eens opbellen.

Donderdag 15/3

Beleef al vroeg drukte met het evacuatiebureau in verband met de verhuizing van de oudelui. Om kwart voor elf vertrek ik en ben om half 12 in Wormerveer; ga daar naar een kapper en eet bij Ampi; n.l. gebakken aardappels en rijst! Quel bonheur! Bij thuiskomst vind ik in de garage van Agnes 2 mud aardappelen voor de radiodienst. 1 mud hiervan sta ik, in overleg met den codeman, af aan Agnes, het andere mud verdelen wij onder ons drieën, Zandbergen, Faber en ik. Ook kregen we onlangs wat tabak.

’s Avonds zitten Agnes, Hans en ik gezellig bij elkaar en maken plannen voor de volgende avond, als de vrienden van Agnes en Hans komen en ik de causerie zal houden. De open haard in de salon zal branden, Agnes bakt ‘cacaoflensjes’ en een cake, zij heeft nog een fles wijn. We gaan in uitstekende stemming naar bed.

Vrijdag 16/3

Ben om 9 uur klaar om een lang bericht over te seinen naar Eindhoven, maar er komt geen netspanning. Na informatie bij den agent van het P.E.N. blijkt dat er om 3 uur vanmiddag weer gewerkt kan worden. Ik ga naar huis en help daar met Hans de dienstmeisjes om de salon in te richten voor vanavond. Om 3 uur gaat het lange bericht naar Eindhoven, het zal mij benieuwen of ik de moffenpeildienst naar mij toe lok.

Maak ook nog verbinding met de nieuwe hulpzender in Hoorn, ik ontvang hem heel goed, nu zijn er dus twee districtszendertjes klaar, Beverwijk en Hoorn. Zij werken uitsluitend op afgesproken tijden met de hoofdzender, die nog steeds de enige verbinding onderhoudt met Eindhoven.

Ik ga om half zes weer naar huis. De avond verloopt uiterst genoeglijk, de open haard brandt heerlijk en ik vertel de avonturen met de ‘Zwartezee’ gedurende een winterseizoen op de Atlantische Oceaan. Het is 1 uur als we definitief opbreken.

Zaterdag 17/3

Ik ben nauwelijks in de aether met de hoofdzender of daar komt een berichtje, dat een langzaam rijdende gesloten moffenwagen begeleid door Ned. politie op plusminus 100 m. van het radiostation rijdt en af en toe blijft stilstaan. Vermoedelijk een radiowagen. Ik stop met seinen en wacht af. Een kwartier later krijg ik bericht dat de wagen zich verwijdert in de richting Zaandijk. Ik maak snel nog een andere afspraaktijd met Eindhoven, wij wisselen geen telegrammen. Het is of Eindhoven uit mijn uiterst korte manier van seinen onraad proeft, zij reageren daar ook keurig en snel. Blijf nog wat uitluisteren en sluit om elf uur het station. Duik daarna in de administratie en ga om 12 uur huiswaarts. Vanmiddag hoop ik een bespreking te hebben met Rob.

Zondag 18/3 t/m Zaterdag 24/3

Een week zonder evenementen, de dienst blijft goed lopen. De wachtposten doen hun dagelijkse rondjes om het radiostation, doch moffen laten zich niet zien. Nog steeds is G-11 het enige station dat de verbinding met Eindhoven onderhoudt.

Hoor van Jan dat onze collega’s in Assen enige tijd geleden zijn overvallen en het radiostation is opgerold. De bezetting is vermoedelijk in zijn geheel ontkomen. Eindhoven seint telegrammen om de verbinding op andere golflengten voort te zetten, waaraan ik prompt gevolg geef.

Collega Jan deelt mij mede dat hij een zender op 36 M zal klaarmaken, waarmee wij dan zo spoedig mogelijk proeven zullen nemen. Ik hoop dat het zal gelukken, dan gaan we eindelijk uit de 100 M band.

Ik ga Zaterdag om 5 pm. naar huis en hoop Maandagochtend met Jan terug te komen.

Maandag 26/3

Een heel konvooi, nl. collega Jan, de KLM vlieger van Ulsen en Faber staan om kwart over 9 bij mij voor de deur, ik maak mij snel klaar en met z’n vieren aanvaarden wij de fietstocht naar de Zaanstreek. Geen oponthoud onderweg, alleen veel regen. Jan slaat zijn bivak op bij mij, d.w.z. bij Mevr. Honig, en Faber trekt naar Zaandam.

Ik heb pech, door een of andere moffenmaatregel krijgt een gedeelte van Wormerveer geen electriciteit en in dat gedeelte is juist het radiostation gelegen. De verbinding met Eindhoven valt voor vandaag in de soep helaas, ik had hem willen vragen om naar onze 36 M. te gaan luisteren. Dan morgen maar.

Jan gaat full speed aan het werk om het zendertje af te bouwen, dan hopen wij Woensdag te kunnen beginnen op 36 M. Ik krijg van de P.E.N. mensen uit Wormerveer heel veel medewerking, zij zullen zorgen dat, ondanks de moffenmaatregel, ik morgen weer stroom krijg om de verbinding intact te houden. En dat is heel wat waard, want anders had ik met het hele spul moeten verhuizen naar een adres waar wel stroom was. Zo’n adres hebben wij wel achter de hand, maar als het niet nodig is verkas ik liever niet.

Dinsdag 27/3

Eigenlijk een pechdag, er is de gehele dag geen netspanning, zodat Jan in de werkplaats niet kan doen wat eigenlijk nodig is. Ik krijg wel een uurtje clandestien stroom van het P.E.N. om de verbinding met Eindhoven te onderhouden. Krijg van den Hr. Bouman de mededeling dat hij met Paschen niet thuis is en denkelijk ook de gehele Paasweek wegblijft. Moet dus een ander onderkomen zoeken om te blijven zenden. We besluiten om de gehele installatie naar de woning van Agnes over te brengen, daar een betere antenne te spannen en te trachten weer verbinding te maken.

Woensdag 28/3

Jan is nu zover gevorderd met de 36 M. zender dat ik vanavond kan proefstomen. Na afloop van de correspondentie met G-18 neem ik de installatie met toebehoren mee naar Lagedijk 33 Koog. Om 6 uur zal ik trachten op 36 M verbinding te krijgen. Rob komt ook mee ter opluistering. Het wordt 6 uur, maar nog geen Jan met de zender. Om 6 uur 10 komt hij aanhijgen. We stellen het spul bliksemsnel op, doch krijgen geen verbinding. We zijn allen teleurgesteld, maar wat wil men, we werken met een beroerde antenne, de zender is niet zuiver geijkt enz. Morgen beter.

Donderdag 29/3

De installatie opnieuw naar het pand van den Hr. Bouman gebracht en van daar verbinding met Eindhoven. Jan werkt verder aan de 36 M zender. Op de woning van Agnes willen wij een betere antenne bevestigen, liefst dwars over de straat naar een tegenoverliggende woning. Dit zullen wij vanavond doen.

Om plusminus 9 uur is het tamelijk donker en wij krijgen toegang tot bedoeld pand. Jan kruipt op het dak, kan echter niet bij de schoorsteen komen en bevestigt de antenne aan een isolator van de radiodistributie. Na veel moeilijkheden laten we de draad op straat neer en verdwijnen er mee in de tuin van Agnes. Moeten af en toe schuilen voor onbekende voorbijgangers.

“Een moffenpatrouille nadert en ik zie nog juist kans om de draad strak te trekken.”

Het toppunt van spanning wordt bereikt als Jan aan de overzijde van de straat staat en ik in de tuin van Agnes met de antenne in mijn hand. Een moffenpatrouille nadert en ik zie nog juist kans om de draad strak te trekken, zodat de patrouille er onderdoor kan. Jan weet zich in het pikdonker goed te verbergen en ik ben tussen de bomen ook onzichtbaar. A narrow escape, maar we gaan door met de antennebouw. Nu gaat Jan op het dak van ons bivak en laat een eind touw vieren. Ik bevestig de antenne hieraan en Jan haalt de draad naar boven. Wij kunnen echter niet vrij komen van radiodistributiedraden en in het donker is het niet vast te stellen wat er hapert. Dan maar brutaalweg morgen overdag verder gaan.

We vertellen binnen niets van de moffenpatrouille, zij zien het wel aan onze bleke snuiten, denk ik.

Vrijdag 30/3

Vanmorgen per bakfiets een accubatterij uit Wormerveer gehaald en in de ‘radiohut’ in Agnes’ woning opgesteld. Een koerierster haalt onze gelijkrichter met een 6 V accu uit Alkmaar. Wij maken nu alles gereed om onafhankelijk van de stroomvoorziening te kunnen blijven zenden op de omvormer.

Jan gaat de boel solderen en daarna verdwijnt hij op het dak om de nieuwe antenne geheel klaar te maken. Zo mogelijk moet alles morgen klaar zijn, want Jan moet zo snel mogelijk naar Winkel N-H. om daar een zendertje te plaatsen waarmee het Commando-Noord contact met ons moet houden.

De 1e proef op de omvormer mislukt, Eindhoven hoort ons niet. Ik roep erg lang, Jan verkent intussen de omgeving op Duitsche peilwagens. De revolver ligt geladen klaar naast de toestellen, alles blijft rustig.

Zaterdag 31/3

Ik probeer opnieuw met Eindhoven in contact te komen op de omvormer. En het gelukt ons nu, sein een telegram over en ontvang er enige. Wij proberen ook nog op 36 M., doch hierop schijnt Eindhoven ons niet te kunnen ontvangen. De radiohut in de slaapkamer is nu echt een radioarsenaal. Een 75-100 M zender, een 36 M zender, een ontvanger, P.S.A. omvormer 30 V accubatterij, koptelefoons, seinsleutels en de nodige paperassen.

Na afloop bergen wij alles in de schuilplaats van Hans en zitten dan in de gezellige huiskamer alsof er niets aan de hand is. Agnes is waarachtig ook niet bang om al die ‘ondergrondse’ mensen en apparaten met een ijskoud gezicht te huisvesten.

Om half 4 hebben wij alles opgeborgen en Jan vertrekt naar Alkmaar en gaat Maandag door naar Winkel. Ik ga met het oog op Ests verjaardag naar Heiloo, doch moet morgen terugkeren om de verbindingen in stand te houden. Met een Z.Z.W. storm in de rug racen we samen naar onze bestemming.

Zondag 1/4

Ik ben in ieder geval een poosje thuis vandaag op Ests verjaardag. Om half 4 vertrek ik weer, de oorlogsberichten maken melding van een mogelijke Duitsche uittocht uit Holland en het lijkt me beter om het radiostation nu bezet te houden. Ik heb een beroerde fietstocht, een harde storm tegen; kom tegen 6 uur in Koog a/d Zaan. Geen bijzondere dingen gepasseerd tijdens mijn afwezigheid.

Maandag 2/4

Ik probeer om half 11 de verbinding met Eindhoven te maken, doch voor ’t eerst laten zij daar verstek gaan! Om half 12 probeer ik het nogmaals, want ik vermoed dat Eindhoven radio de zomertijd vergeet, die vandaag is ingegaan! Inderdaad, om half 12 krijg ik antwoord en wissel de telegrammen.

Vanmiddag weer een matige verbinding met de spanning van de omvormer. Enfin, het lukt, dat is de hoofdzaak. Van gewest 12 (Haarlem) komen er veel berichten via ons met bestemming Eindhoven. Als de codeman ze klaar heeft gemaakt, zal ik ze morgen overseinen.

Dinsdag 3/4

Druk verkeer met Eindhoven, werk nu regelmatig op de accubatterij en omvormer, behoud een goede betrouwbare verbinding. Vraag aan Rob om met het P.E.N. overeen te komen om de ‘radiohut’ stroom te geven, dit zal onderzocht worden.

Jan en Ampi zijn aan ’t werk om de hulpzenders in Berkhout (Hoorn), Winkel (Commando Noord) en Oudorp (Alkmaar) gereed te maken en uit te rusten met accu’s en omvormers. We zullen morgen een aantal proefuitzendingen houden.

“Ook een peilwagen is aan flarden geschoten.”

Ik krijg bericht dat gisteren het Duitsche radiopeilstation in Kaseel Marquette bij Heemskerk door Engelse jagers vernietigd werd! Ook een peilwagen is aan flarden geschoten. Enige dagen geleden had ik per radio de opruiming hiervan aangevraagd, de R.A.F. geeft ons wel een prachtige service! Eerste peilstation Dirkshorn en nu Heemskerk.

Ik moet ook met de zender van G-11 het contact blijven onderhouden, nu bijna al onze gewestelijke zenders gevallen zijn.

Woensdag 4/4

Weer veel verkeer met G-18, over en weer. Krijg de mededeling van het P.E.N. dat stroomvoorziening in ons bivak bij Agnes niet mogelijk is, dit is erg jammer, het zou ideaal zijn als wij netspanning hadden, dan behoefden wij niet zoveel over straat te gaan, de berichten konden per koerier van en naar het A.K. gaan. Enfin, niets aan te doen. Wel kan er stroom geleverd worden op ons zendadres bij den Hr. Bouman in Wormerveer. Ik denk dat ik dus met de apparatuur maar weer eens daar heen zal gaan en de accubatterij sparen totdat het P.E.N. ons geheel in de steek laat.

De districtsverbinding met Hoorn (distr. 3) lukt goed. Alkmaar werkt goed met netspanning, op accu’s heb ik hem niet gehoord.

Donderdag 5/4

Ik heb nu de zender met toebehoren naar Wormerveer gebracht en het P.E.N. houdt woord, er is stroom. De accubatterij laat ik voorlopig in de ‘hut’ Lagedijk 33 staan. De verbindingen met G-18 zijn uitstekend, Hoorn doet het ook goed. Collega Jan zal nog eens naar Alkmaar en Winkel moeten om daar de boel nog eens onder handen te nemen. Onze huisgenoot Hans krijgt bericht dat dat hij Zaterdag a.s. naar de Wieringermeer moet komen om daar de leiding van een ziekenhuis op zich te nemen. Wat zullen we Hans hier missen, hij is altijd en voor iedereen behulpzaam. Echter, plicht is plicht en Hans wil ook graag zijn aandeel in de strijd weer opnemen. Good luck, Hans.

Vrijdag 6/4

Gisteren werd Piet Zwart, lid van de N.B.S. in Wormerveer, op straat doodgeschoten. Het blijkt door een politieke tegenstander gebeurd te zijn, Rob vertelt dat de dader reeds gearresteerd is. Piet Zwart regelde o.m. de bewakingsdienst voor het radiostation, zowel in de Koog als in Wormerveer. Ik zal nu verder de bewakingsdienst met den Sectiecommandant regelen.

Ik krijg bericht van Jan dat hij opnieuw de zenders bij Alkmaar en Winkel zal nazien. Verder gaat alles goed, ik krijg van Eindhoven een ander werkschema, andere golflengten en roepletters en massa’s telegrammen.

Zaterdag 7/4

Hans is vanmorgen gestart naar Slootdorp om daar eventuele zieken en gewonden van de N.B.S. te verzorgen. Wij nemen allen afscheid van Hans, je weet niet wanneer je elkaar terugziet, óf je elkaar ooit terugziet. Geen bijzondere voorvallen vandaag, op straat moeten we erg oppassen, want de moffen houden veel controles. Hebben een gezellige avond bij Agnes; Dod en Jan Klinkenberg zijn ook aanwezig. Wel missen we Hans.

Zondag 8/4

Vanmorgen een baantje van Hans overgenomen, de kachel aangemaakt. Het nieuwe zendschema met Eindhoven, dat vandaag ingaat, mislukt. Ik krijg geen verbinding. Zal vanmiddag opnieuw proberen. Jan Klinkenberg zal een foto trachten te maken van het radiostation.

De verbinding lukt nu beter, er is weer veel verkeer. Om plusminus 5 uur ben ik klaar en aangezien het prachtig weer is, neem ik de fiets en ga naar Heiloo, koop onderweg enige kievitseieren voor Helen en Est.

Maandag 9/4

Om half 7 alweer op de fiets en ben om plusminus half 9 weer op het zendstation. Met Eindhoven ontwikkelt zich een druk verkeer, het gaat uitstekend.

Het P.E.N. zorgt nog steeds voor spanning in het pand van den Heer Bouman, een prachtige service. Bouman maakt op mij een nerveuze indruk en enige malen kreeg ik reeds het idee dat hij blij zal zijn als ik met de zenders weer ga verdwijnen. Ik wacht echter maar rustig af tot hij gaat ‘genereren’, m.a.w. totdat het hem te bar wordt.

De verbinding met de districten blijft zorg baren. Als ik nog eens een verbinding heb met Hoorn of Alkmaar is het bijna steeds miserabel. Het geluid is altijd zwakjes en zij ontvangen ook slecht. Winkel komt helemaal niet boven water. Ik vind de zendapparatuur veel te licht, meer zal ik er niet van zeggen. Ampi heeft er niet de juiste kijk op, maar het is ook zo ontzettend moeilijk om onderdelen op te diepen, iets waar Ampi anders handig genoeg in is.

Dinsdag 10/4

Vandaag valt de grote doch niet onverwachte klap. De P.E.N. mensen melden dat morgen de spanning wegvalt en dat zelfs de P.E.N. telefoon buiten bedrijf gaat. Het wegvallen van de netspanning betekent dat ik verder op de accu’s moet gaan werken. Maar waar die te laden? Enfin, daarvoor komt wel een oplossing.

We hebben een 24 V batterij klaar staan, dus ik kan zonder vertraging verder seinen. Het uitvallen van de P.E.N. telefoon is ook ernstig, het radioverkeer met de districten zal nu wel drukker worden. Stug volhouden.

Tot overmaat van ramp rapporteert de patrouille vanmiddag twee Duitsche auto’s, langzaam rijdend in Stationsstraat Wormerveer, vermoedelijk twee radiowagens. Ik weet niet wat het is, maar het maakt geen indruk meer op me, dat komt zeker omdat de Hunnen overal zo hun ‘Herrenbaadje’ krijgen.

De telegrammen breek ik snel af en berg daarna de apparatuur in de schuilplaats, behalve een trouw zendertje. Ik pak dit in de koffer, bind de zaak op de fiets en rijd via een kleine omweg naar de auto’s, die inderdaad radiowagens zijn. Nu besef ik pas het grote gevaar waarin G-11 verkeert en fiets full speed naar de woning van Agnes. Ik vertel haar hoe moeilijk de situatie is geworden, ook dat Faber steeds maar telegrammen codeert die absoluut naar G-18 moeten en uiterlijk rustig stemt zij er in toe om weer vanuit haar woning te gaan seinen. Ik ondervind ook veel steun van Robbies dagelijkse bezoeken, ik weet niet of hij wel steeds beseft hoe welkom hij was.

Woensdag 11/4

“De mof moet dit radiostation niet krijgen, want dan is er geen een meer in de lucht.”

De verbinding met Eindhoven gaat gesmeerd op de accu-batterij. Het werkschema is vrij ingewikkeld, maar goed bedoeld. De mof moet dit radiostation niet krijgen, want dan is er geen een meer in de lucht. Het werkschema is ongeveer als volgt. Op oneven data beiden op 3200 ko. contact zoeken, daarna op andere golf, 3250-3900 ko. Op even data contact op 3050 ko en 3200 ko met verspringingen van golf en op iedere golf weer een andere roepletter. Het geheel marcheert keurig. Iederen dag spreek ik met Eindhoven een tijd af voor het eerstvolgende contact.

Vrijdag 13/4

Steeds druk verkeer, waardoor ik bijna de gehele dag bezet ben. Het verkeer met de districten is nog niet af, het wordt nu hoog tijd dat daar verbetering in komt. Vanmiddag heb ik Jan aan ‘de draad’, hij werkt vanaf de districtszender Alkmaar; het gaat, maar het gaat te moeilijk, het is geen vlot verkeer, lang niet. Er zijn ook ontelbare moeilijkheden, geen goede accu’s, antennemoeilijkheden enz. enz.

Als Jan terug is, zullen wij die zaak maar eens goed bespreken en dan moet hij in Godsnaam maar weer naar ’t Noorden, hoewel ik het nog niet prettig vind om het grote verkeer alleen te moeten afwikkelen.

Zaterdag 14/4

Ik zal nu niet meer memoreren dat de verbinding goed en druk is, het wordt eentonig.

Vanmiddag een gesprek gehad met Agnes, zij vindt het bezwaarlijk om vanuit haar huis te blijven seinen, er logeren hier kinderen, er is dienstpersoneel en die worden allen aan gevaar blootgesteld, zonder dat zij het beseffen. Ik beloof haar naar een ander adres te laten uitzien, bovendien ligt het in de bedoeling van het H.K. dat de zender naar Zaandam komt, dichter bij het H.K. In de namiddag neem ik de fiets en ga naar huis om Zondagmorgen vroeg weer terug te komen.

Zondag 15/4

Na bespreking met Rob besluiten we om het radiostation in een leegstaand fabrieksgebouw in Zaandam onder te brengen. Het pand leent er zich uitstekend voor, het is bijna 40 m. hoog en dicht bij het H.K. Morgen wordt de eigenaar gepolst.

Ampi weet misschien een benzineaggregaat machtig te worden, als dit doorgaat kunnen we zelf onze accu’s bijladen. De ervaring heeft mij geleerd dat een verplaatsing van ons radiostation lang niet zo eenvoudig is als het wel lijkt. We zullen zien.

Ik licht Agnes in omtrent onze plannen en zij vindt het O.K. dat ik hier blijf zenden totdat de nieuwe zendplaats ingericht is.

Maandag 16/4

Vanmorgen komt Jan opduiken, uit het Noorden vandaan. Hij is enigszins verbaasd als ik hem vertel dat de verbinding met de districten nog steeds niet in orde is. ’s Middags spreken we Rob en komen overeen dat Jan eerst eens in de fabriek in Zaandam gaat neuzen, eventueel de nodige voorbereidingen treft en dan maar weer naar het Noorden om in ieder geval de verbinding met Winkel in orde te maken.

Jan gaat dus naar de fabriek en hij is ook van mening dat de plaats geschikt is, er kan een antenne van 25 m. gespannen worden. Het benzineaggregaat kan boven op het platte dak staan, daar zal wel niemand het ding horen ploffen! Ampi is op zoek gegaan naar den eigenaar, doch heeft hem nog niet kunnen vinden. Ik sein intussen door op de accu’s, waarvan er één al tamelijk gaat afzakken, ik vraag ook direct om een andere accu.

Dinsdag 17/4

Om 8 uur wordt de nieuwe accu al gebracht. We sjouwen het ding, dat 60 kg. weegt, naar de ‘radiohut’ op driehoog. Ik kan weer even vooruit gelukkig.

Jan maakt een schema voor de opstelling en aansluiting van het aggregaat. Het is mogelijk om van het aggregaat 230 Volt gelijk- en 30 Volt wisselstroom te betrekken; als het ding goed is, dan zou ik met die wisselstroom via het P.S.A. kunnen seinen, dus zonder accu’s. Zoveel te beter.

Vanmiddag gaat Jan weer naar Alkmaar en gaat dan morgen door naar de zender bij Winkel. Om 4 uur krijg ik een verbinding met LKL (Winkel). Het gaat erg slecht, Winkel hoort mij bijna niet. Toch kan ik een telegram van hem nemen. Maar even later ontvangt hij mij al niet meer, Eindhoven heeft geen last, daar ontvangt men mij altijd uitstekend. Enfin, Jan weet nu waar de schoen wringt, hij zal er morgen wel het mes in zetten.

Woensdag 18/4

Ik hoor in de loop van de dag alle districtszenders, geef ze ook alle steeds antwoord, maar wij kunnen geen verbinding tot stand brengen. Ik hoor Jan op LKL ook roepen, doch antwoord steeds vergeefs. De verbinding met Eindhoven is áf, dat is een goed ding en hoofdzaak.

“Ampi wil hem doodschieten.”

Ampi komt mij opzoeken en vertelt dat de verplaatsing van het radiostation naar Zaandam afspringt op de houding van een mijnheer Klok, die dagelijks in die fabriek is en die onbetrouwbaar zou zijn, in ieder geval geen medewerking wil of durft te verlenen. Ik heb hierop maar één commentaar, die mijnheer Klok oppikken en opbergen en toch in de fabriek gaan zenden. Ampi wil hem doodschieten.

Met dat al zend ik nog steeds vanuit driehoog bij Agnes, het wordt wel tijd dat we gaan verkassen. Vlak bij de woning van Agnes is vandaag een huis door moffen gevorderd, veronderstel dat ze hier komen en wij krijgen 1 uur om het huis te ontruimen! Maar niet bij stilstaan… Rot moffen.

Donderdag 19/4

Nog is de verbinding met Winkel niet in orde, ze ontvangen daar erg slecht. Ik heb ’s morgens en ’s middags heel wat tijd en energie er aan gewaagd, doch geen resultaten. Het radiostation van Gewest 9 (het Gooi) komt na zeer lang zwijgen ook weer in de lucht, zodat ik niet langer de enige zender bedien die met Eindhoven werkt. Good luck G-9, je bent haast bevrijd.

Spreek vanavond Rob en Ampi, de Heer Klok zal morgenochtend gearresteerd worden, daarna worden antennes gespannen op de fabriek en als het mogelijk is, zal morgenavond het radiostation verplaatst worden. Ik dring er op aan ook Mevr. Klok maar zolang op te bergen, dat lijkt mij veiliger. Voorts komt Rob met een nieuwen marconist aan, d.w.z. binnenkort zal hij mij komen assisteren. Ik ben benieuwd of de verplaatsing waaraan sinds Zondag wordt gewerkt nu werkelijk zal doorgaan.

Vrijdag 20/4

Dit is dan inderdaad de laatste dag dat ik bij Agnes zend. De accu’s geraken al tamelijk leeg, het wordt tijd dat het benzineaggregaat in orde komt en de accu’s laden.

Om half 6 verschijnen twee man met een belachelijk klein handwagentje om alle apparatuur en batterijen te vervoeren naar Zaandam. Hetgeen natuurlijk onmogelijk is, want 5 accu’s van 50x50x50 cm., 1 kleine accu, een omvormer, 2 ontvangers, zender etc. kunnen met genoemd handwagentje niet worden vervoerd. Laat dus een tweede handwagen aanrukken en inderdaad vertrekt het convooi om plusminus 7 uur naar Zaandam. De zender en 1 ontvanger zal ik morgenochtend zelf overbrengen.

Ampi komt vertellen dat alles in gereedheid is in het nieuwe pand, dus begin ik de verhuizing met een gerust geweten. Nee, toch niet geheel rustig, want ik ben nóg niet over mijn ergernis heen na de verhuizing Alkmaar-Wormerveer. Toen was dus ook alles zogenaamd in gereedheid gebracht – maar het duurde toen 6 dagen voordat ik kon beginnen. We zullen zien.