Verhalen over de Tweede Wereldoorlog
In 2023 hield de Zaandamse Gemeenschap op te bestaan. De stichting – met op het hoogtepunt 250 organisaties – voorzag vanaf 1945 in de behoefte om de in de oorlogstijd gegroeide gemeenschapszin te bundelen. Tot de eerste acties behoorde een inzameling om een imposant Zaandams oorlogsmonument te kunnen bekostigen. Verzetsplantsoen Op 4 mei is het … Lees meer
De Duitse familie Petersen verliet in 1934 hun vaderland en belandde in Zaandam. Moeder Johanna (‘Henny’) Petersen-Stock (14-4-1888) had als joodse niets meer te zoeken in nazi-Duitsland en ook – de niet-joodse – vader Jacob Willy Heinrich (1-2-1895) ging daar als sociaal-democraat en Esperantist een weinig rooskleurige toekomst tegemoet. Het gezin (vader, moeder, twee dochters) kwam heelhuids door de … Lees meer
Anton van der Waals, misschien wel de grootste verrader die Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog telde, was genadeloos. Op één keer na. Een in Zaandam ondergedoken joods meisje haalde daardoor heelhuids de bevrijding. De Zaandamse wiskundeleraar en verzetsman George Louis Jambroes vlucht in het najaar van 1941 naar Engeland, waar hij in maart 1942 aankomt. … Lees meer
De Zaandamse aannemer Reinder Kakes heeft het niet zo op de nationaal-socialisten. Geen wonder dat de Zaandamse NSB-groepsleider L. van Westervoort op 19 december 1941 een brief opstelt met de tekst: “Kameraad, Bij informatie is komen vast te staan, dat de heer R. Kakes, Westzijde 262b, te Zaandam, fel anti-N.S.B. is. Zijn uitlatingen en houding moeten … Lees meer
De Zaandamse houthandelaar Jacob Buijs behoorde tot de top van zowel het Zaanse als het landelijke verzet. Ruim vier jaar lang weet hij de bezetter om de tuin te leiden, maar in de ochtend van 12 januari 1945 valt de Sicherheitsdienst binnen op het adres waar een vergadering plaatsvindt van de Stichting 1940-1945. Jaap Buijs … Lees meer
Al snel na de bezetting van Nederland begint de Duitse machthebber met het verbieden en inkapselen van politieke partijen. Als reactie daarop ontstaat er in juni 1940 een nieuwe beweging, de Nederlandse Unie. De Unie schippert in haar korte bestaan tussen loyaliteit aan de bezetter en de roep om een onafhankelijk vaderland. Ze groeit uit … Lees meer
De Duitse bezetter maakte in 1942 de Zaanstreek Judenrein. Zaandam was de eerste Nederlandse gemeente waar de joden verjaagd werden, Wormerveer volgde op 22 april. Van de 29 Wormerveerse ‘Volljuden‘ zouden er negentien de oorlog niet overleven, onder wie de vijf leden van het gezin Pais. Abraham Pais en Grietje Drilsma trouwden op 8 mei in … Lees meer