Verhalen over de Tweede Wereldoorlog

Mijndert van der Horst: voor, tijdens en na de oorlog gezocht

Twee van de dapperste Zaandamse verzetsstrijders waren homoseksueel. Cook Brummer, de stoutmoedige oorlogsdirecteur van de Zaandamse essencefabriek Polak & Schwarz, haalde al eens de Nederlandse televisie. Maar wie was toch zijn stadgenoot Mijndert van der Horst? Onlangs doken er nieuwe documenten op van en over deze onverschrokken communist. Hij werd zowel voor, tijdens als na … Lees meer

De route naar Duitse tuchthuizen en gevangenissen

Naarmate de nederlaag dichterbij kwam, vernietigden de nazi’s steeds meer bewijsmateriaal dat na de bevrijding tegen hen gebruikt kon worden. Wonderbaarlijk genoeg overleefden honderden dossiers van gevangenen die door Duitse rechtbanken werden veroordeeld de Tweede Wereldoorlog. Rheinbach en Siegburg Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies beschikt over flink wat dossiers van tussen 1941 … Lees meer

Veronica-oprichter Max Lewin, ondergedoken in Zaandam

Had Max Lewin (2-10-1919) zich tijdens de Tweede Wereldoorlog niet verborgen, dan waren we verstoken gebleven van Radio Veronica. Maar ook van een internationale spionageaffaire, een handvol extreemrechtse partijen en bladen en wellicht zelfs van een bomaanslag op de Amsterdamse metro en de ontvoering van Provo-kopstuk Roel van Duijn. Enfin, daarover kunt u allemaal lezen … Lees meer

De Westzaanse oorlogsdode

Westzaan heeft als enige van de voormalige Zaangemeenten geen oorlogsmonument. ‘En dat is niet gek, want er zijn in het dorp tijdens de Tweede Wereldoorlog geen slachtoffers gevallen’, schreef NH Nieuws op 9 december 2022. Maar is dat wel zo? Dagblad Zaanstreek stelde het twee dagen voor NH Nieuws nog iets stelliger. ‘Westzaan is de … Lees meer

Hubart Scholten als principiële dwarsligger

In Zaanstad is één straat vernoemd naar een gemeentesecretaris. Zo’n eerbetoon ging zelfs aan veel burgemeesters voorbij. Wie was deze gelauwerde Hubart Gerhard Scholten? “Zorg dat die meneer uit de gemeente wordt verwijderd.” Het valt op. Tussen alle politici, kunstenaars, wetenschappers en sporters die in Zaanstad een straat of weg naar zich vernoemd kregen – … Lees meer

Uitgesloten in 1940, vermoord in 1943

De gemeente Zaanstad gaf opdracht tot een onderzoek naar de omgang met joods vastgoed in en na de oorlog. Binnenkort worden de uitkomsten geopenbaard. Hieronder een fragment uit mijn boek Eisendrath, een verzonken familie. Het laat zien hoe de ontrechting via de gemeente – in dit geval Zaandam – al in 1940 begon. Sluipenderwijs werd … Lees meer

1943: twee nazi’s op een boerenkar

De propagandamachine van de Nationaal-Socialistische Beweging reisde onvermoeibaar het land af, in een poging om zieltjes te winnen. Op 7 augustus 1943 moest ook Zaandam er aan geloven. De kiekjes van de ‘Fotodienst der N.S.B.’ overleefden de oorlog. De NSB beschikte tijdens de oorlog over zowel een foto- als een filmdienst. In navolging van de … Lees meer

De Zaanstreek in oorlogstijd: Vervolg

In 2020 publiceerde ik De Zaanstreek in oorlogstijd. Dit 156 pagina’s tellende boek bevat bijna tweehonderd, veelal unieke foto’s waarop zowel de aanloop naar als het verloop van de Tweede Wereldoorlog valt te zien. De elf hoofdstukken die de geselecteerde foto’s en hun bijschriften inleiden, plaats ik nu op Mei tot Mei. Het boek De Zaanstreek … Lees meer