Verhalen over de Tweede Wereldoorlog
Soms krijg je zomaar een pareltje in de schoot geworpen. Zoals een op YouTube geplaatst, ontroerend liedje van Uut en Ber Hulsing. Het inmiddels vrijwel vergeten Zaandamse verzetsechtpaar zong het na de bevrijding voor een slinkend, want communistisch publiek. Parool-journalist Paul Arnoldussen schreef in 1994 een mooi artikel over dit communistische stel. “De eerste slachtoffers van … Lees meer
Er bestaan meerdere naoorlogse foto’s van de verzamelde Binnenlandse Strijdkrachten in de Zaanstreek. Maar wie is wie? Een van de bekende foto’s is bijvoorbeeld genomen voor de Technische School (ook wel Jedelooschool, tegenwoordig een apartementencomplex) in de Zaandamse Westzijde. Drie andere op het plein van School D in Wormerveer. Die laatste staan hieronder (dubbelklikken voor optimaal resultaat). … Lees meer
Zaandammer Egbert Veen verstuurde tijdens de oorlog ‘rondzendbrieven’. Het had de onderdirecteur van Verkade de kop kunnen kosten. ‘Voor een NSB’er nog niet zoo kwaad.’ Speciaals Het Noord-Hollands Archief bezit een bijzondere collectie schrijfsels van het Zaandamse echtpaar Veen. Alida Christina Veen-Brons (Amsterdam, 24-11-1878) maakte tussen 1940 en 1943 in haar agenda aantekeningen over de … Lees meer
Wie boeken leest over het Zaanse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog komt daarin nogal eens schuilnamen tegen. Dat is geen probleem, zolang de echte persoon achter het pseudoniem ook bekend is. In veel gevallen is daar geen sprake van. Dat maakt geschiedschrijving soms een tikje lastig. Daarom hieronder – in alfabetische volgorde – een poging om … Lees meer
Het is een detail in de geschiedenis van de Zaanse jodenvervolging, maar dan wel een detail dat niet was terug te vinden in de geschiedschrijving. Zaandam beschikte in de Tweede Wereldoorlog heel even over een joodse lagere school. De gemeente Zaandam kende door de jaren heen openbaar en bijzonder onderwijs. De laatste categorie betrof vooral … Lees meer
Begin 1941 waren de Zaanse joden nog niet verdreven naar het Amsterdamse Judenviertel. Dat zou pas een jaar later gebeuren. Veel Amsterdamse joden volgden toen zelfs nog dagelijks de omgekeerde route, van Amsterdam naar Zaandam. Ze werkten bij Verkade, in de essencefabriek Polak & Schwarz of op het Hembrugterrein, waar de Artillerie-Inrichtingen wapens en munitie … Lees meer
Op 25 februari 1941 brak in Amsterdam de Februaristaking uit. De Communistische Partij Nederland had er toe opgeroepen, onder meer uit protest tegen de jodenvervolging. Een van de eerste Zaanse bedrijven waar die dag de neiging ontstond om ook het werk neer te leggen waren de Artillerie Inrichtingen in Zaandam. Een flink deel van het A.I.-personeel … Lees meer
Zaandam werd in 1942 als eerste Nederlandse gemeente ‘Judenrein’ gemaakt. Deze ‘evacuatie’ was een tussenstap in de ‘Endlösung’. Een document of een verklaring waarom Zaandam door de nazi’s werd aangewezen als proefgemeente is nooit gevonden, maar de grote rol van deze stad bij de Februaristaking – een klein jaar eerder -, de aanwezigheid van een antisemitische burgemeester en de … Lees meer