Vrouwenverzet in de Zaanstreek en Waterland (1940-1945)

Op verzoek van de Contactgroep Verzetsgepensioneerden 1940-1945 en het Zaans verzet schreef ik het boekje Vrouwenverzet in de Zaanstreek en Waterland (1940-1945). Het zag in december 2015 het daglicht, maar alleen als presentje voor de leden van bovengenoemde organisaties. Omdat er veel vraag naar was van niet-leden plaats ik de twee belangrijkste hoofdstukken uit deze publicatie hieronder, als ware het een … Lees meer

Hoe fout was de Krommenieërweg?

In augustus 1945 zaten er in de Zaandamse Stationsstraatschool ruim vijfhonderd verdachten van collaboratie en zwarthandel opgesloten. De jongste gedetineerde ‘vierde’ er zijn zeventiende verjaardag , de oudste was tachtig. Op een enkeling na waren de gevangenen allemaal Zaankanters. Meer dan deze vijfhonderd mogelijke ‘politieke delinquenten’, zoals ze destijds werden betiteld, zou de als tijdelijke gevangenis fungerende Stationsstraatschool (bijnaam: … Lees meer

De Typhoon had bijna een andere directeur

Medio oktober 1944 trad Walther Baumgarten toe tot de redactie van het illegale Zaanse blad De Typhoon, een van de twee voorlopers van het huidige Dagblad Zaanstreek. Baumgarten werd een klein jaar later zelfs de eerste Typhoon-directeur. Het had echter weinig gescheeld of zijn ondergrondse carrière en wellicht zelfs zijn leven was vier jaar eerder ruw geëindigd.  De … Lees meer

Het naoorlogs verzet tegen het Zaanse communisme

In zijn boekje Na vijftig jaar, waarin hij zijn verzetsactiviteiten gedurende de jaren 1940-1945 vastlegde, schreef Wormerveerder Jaap Boot (1918-2002) lovend over zijn communistische medestrijder Jan Brasser. Maar de bevrijding was amper een feit of Boot en andere Zaankanters verenigden zich in een anti-communistische ‘geheime dienst’. In Na vijftig jaar sprak Jaap Boot warme woorden over de samenwerking … Lees meer

Waar is Lambeeks Hitlerfilm?

Zijn politieke keuze kan worden beschouwd als een domme vergissing. Het niet nee durven zeggen toen er werd aangedrongen op een NSB-lidmaatschap had vervolgens ingrijpende consequenties voor de Zaandamse fotohandelaar Willem Jan Lambeek en zijn gezin. Eigenlijk was Lambeek het constante aandringen van zijn kennis H. van Rijn, die even verderop een slagerij had, een beetje zat. En toen … Lees meer

De foto van de joodse overlevenden

Op 5 mei 1945 was ook de Zaanstreek bevrijd. Enkele dagen later werd dat in Zaandam gevierd met een groots defilé, ten overstaan van de uit zijn schuilplaats teruggekeerde burgemeester Joris in ’t Veld. De Verkade Harmonie deed er aan mee, padvinders, de PTT en talloze andere groepen. Waaronder enkele tientallen joodse overlevenden. Onlangs dook … Lees meer

Gerrit Mozer, jodenjager in politiedienst

Hoewel na de Tweede Wereldoorlog ‘slechts’ één Zaankanter tot de doodstraf werd veroordeeld, Luwe Muusse, waren er nog vier collaborateurs met een Zaans tintje die hetzelfde vonnis te horen kregen. Over Abraham Kaper (de enige die daadwerkelijk werd gefusilleerd), Hendrik van der Kraan en Maarten Scheffer schreef ik al eerder. De laatste in dit rijtje is  Gerrit Reinier Mozer (Amsterdam, 23-7-1897). … Lees meer

De Zaanstreek in de Tweede Wereldoorlog (7): Jaap Buijs

Deel 7 in een serie longreads over Zaanse verzetsstrijders die tussen 1940 en 1945 van landelijk of zelfs internationaal belang waren. Na de bevrijding raakten ze in de vergetelheid. Door hen hier te portretteren hoop ik ze weer een beetje zichtbaar te maken. Alle portretten zijn, aangevuld met voetnoten en namenindex, ook te lezen in mijn boek Vrijgevochten. Zaans verzet in nationaal perspectief … Lees meer