Verhalen over de Tweede Wereldoorlog

De kampcommandant en zijn al dan niet vermeende Zaanse maîtresse

Ad van Liempt betwijfelt sterk of de kampcommandant van Westerbork een relatie had met een joodse gevangene. Andere bronnen bevestigen echter Gemmekers vertier met een jonge Zaandamse. Zaans tintje Aan de – zeer lezenswaardige, maar omstreden – biografie van Ad van Liempt over Albert Gemmeker, de commandant van kamp Westerbork, zit een miniem Zaans tintje. … Lees meer

De naargeestige kampherinneringen van Gerrit Bakker

Bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie bevindt zich een oorlogsverhaal van Zaandammer Gerardus (‘Gerrit’) Bakker. Deze communistische verzetsman werd op 23 november 1943 (hij noemt zelf abusievelijk een andere datum) als gevolg van verraad door de Sicherheitspolizei in de Albert Hahnstraat van zijn bed gelicht. Na te zijn veroordeeld is deze timmerman afgevoerd naar Duitsland. … Lees meer

De naoorlogse teloorgang van de Zaanse synagoge

De gemeenteraad van Zaanstad besloot in 2010 unaniem dat het Inverdanproject ‘pas is afgerond als de synagoge in oude luister is hersteld’. Het duurde sindsdien ruim acht jaar voor een projectontwikkelaar het tot winkel verbouwde monument op de Gedempte Gracht kocht en zich bereid verklaarde het te restaureren. Uit teruggevonden documenten  wordt duidelijk hoe de … Lees meer

Synagoge 1865-1942-2017

In 2017 werd er een nieuwe gevelsteen geplaatst in wat resteerde van de Zaandamse synagoge. Het inspireerde Willem Munters om een toepasselijk gedicht te schrijven. zaandam 1865 de wind fluistert de gevelsteen vreemde tekens in het heiligdom, Eeuwige, dat uw handen hebben neergezet huis van samenkomst vanaf het begin 75 jaar lang fluistert de wind … Lees meer

De negen/tien doden op de Burcht

Op 9 februari 1945 fusilleerden de Duitsers op de Burcht in Zaandam tien Todeskandidaten. Het was een vergelding voor een moordaanslag op de collaborerende politieman Frans Willemse, vier dagen eerder. Exact een jaar na de executie publiceerde de net bij De Typhoon begonnen verslaggever Jan Hottentot (1914-2003) in dat voormalige verzetsblad een gedicht over de dodelijke … Lees meer

Anton Stam: de vergeten verzetsstrijder

Tien mannen en vrouwen vormden in oktober 1941 de leiding van wat zou uitgroeien tot het belangrijkste verzetsblad, Vrij Nederland. In de daarop volgende maanden belandden ze bijna allemaal voor het vuurpeloton of in een cel. De overlevenden vertelden na de bevrijding hun oorlogsverhaal. Op die ene onbetrouwbaar geachte Zaandammer na, Anton Stam.Portret van een … Lees meer

Nieuw: ‘Strijd. Het Zaanse verzet (1940-1945)’

  De Tweede Wereldoorlog was smerig en ongewis. De Zaankanters die zich keerden tegen de bezetter en zijn handlangers pionierden en probeerden, onwennig als ze waren met de spelregels van de nieuwe, nazistische orde. Dat leidde tot grootse daden, maar ook tot onzekerheden, fouten en soms bovenmenselijke spanningen. Aan de hand van enkele tientallen Zaanse … Lees meer