Verhalen over de Tweede Wereldoorlog

Martinus Arends: de eerste Zaanse verzetsstrijder?

Martinus Arends was een van de eerste Nederlandse verzetsstrijders. Hij behoorde tot de weinige pioniers die de bezetting overleefden, zij het ternauwernood. Vreemd genoeg is deze Zaandamse havenloods volledig weggezakt in de geschiedenis. Onzichtbaar Sommige verzetsstrijders belanden na de Tweede Wereldoorlog in de vergetelheid. Martinus Arends (Zaandam, 8-1-1891), die al in de voorzomer van 1940 … Lees meer

Gewapend vrouwenverzet in de Zaanstreek

Gewapend verzet werd tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland vooral gezien als een mannenzaak. Vrouwen die liquidaties uitvoerden, zoals Hannie Schaft, Truus en Freddie Oversteegen, waren al helemaal uitzonderlijk. Maar geoefend werd er wel door beide seksen, vooral tijdens de laatste oorlogsmaanden. (De)monteren De bezetter onderschatte nogal eens de inzet van vrouwen binnen de illegaliteit. … Lees meer

Maarten van der Bijl: ontsnapt aan de vlammen

Een Duitse inval bij een verzetsbolwerk in het Gelderse Harfsen kostte vier mensen het leven. Bij het drama op 14 oktober 1944 waren twee Zaankanters betrokken. Plus de latere burgemeester van Zaandam. Gé Franken Laat ik beginnen met die Zaankanter-in-wording. Gé Franken krijgt in 1958 de burgemeestersketting van Zaandam omgehangen, maar zit in 1944 nog … Lees meer

Tof Hofland: wapenverzamelaar (2)

Herman Willem (alias ‘Toffie’) Hofland moest in oktober 1944 vluchten uit Wormerveer. De Duitsers verdachten deze kleurrijke verzetsstrijder – overigens onterecht – van betrokkenheid bij de liquidatie van een politieman. Hofland (28-10-1919) dook onder in Spanbroek. Nadien beschreef hij zijn rol bij het bergen van vrijwel alle geallieerde wapen- en munitiedroppings in die omgeving. Spanbroek … Lees meer

Iris en de ariërverklaring

Op 6 oktober 1940 kregen alle Nederlandse ambtenaren en onderwijzers een verklaring toegestuurd, waarmee zij moesten melden niet-joods te zijn. Wie het niet invulde, kreeg ontslag op staande voet. Het was een nieuwe stap bij het wegwerken van de joodse bevolking. In Eisendrath, een verzonken familie (1845-1945) besteed ik onder andere aandacht aan Iris Eisendrath. … Lees meer

Tof Hofland: wapenverzamelaar (1)

Herman Willem (alias ‘Toffie’) Hofland moest begin oktober 1944 uit Wormerveer vluchten. De Duitsers verdachten deze kleurrijke verzetsstrijder namelijk – overigens onterecht – van betrokkenheid bij de liquidatie van een politieman. Hofland (28-10-1919) dook onder in Spanbroek. Nadien beschreef hij zijn rol bij het bergen van niet minder dan 26 geallieerde wapen- en munitiedroppings in … Lees meer

Fred Kater: het jongste Nederlandse verzetsdoelwit

Het gewapend verzet pleegde honderden aanslagen op al dan niet vermeende landverraders. Banketbakkerszoon Fred Kater werd hun jongste Nederlandse doelwit. Vier dagen voor hij achttien werd, maakte een pistoolschot een eind aan het leven van deze collaborerende Zaandamse tiener. Plaquette Op de eerste verdieping van het Zaanlandse Lyceum hangt een zwartstenen plaquette met daarop 27 … Lees meer

Verzetsman Gé Franken: opgejaagd door het verzet

Op 24 september 1994 overleed Gé Franken op 74-jarige leeftijd in Zaandam, waar hij eerder onder meer burgemeester en Bruynzeel-directeur was. Het scheelde echter weinig of deze oud-verzetsstrijder vond al een halve eeuw eerder een (gewelddadig) einde. Zijn vijanden: enkele mede-illegalen. Hieronder een fragment over die angstige weken uit mijn in 2024 verschenen boek Gé … Lees meer