Zo nu en dan ontvang ik verzetslectuur. Van illegale blaadjes, gemaakt tussen 1940 en 1945, tot oproepen om in opstand te komen. Van plechtige beschouwingen over de naoorlogse politiek tot gestencilde waarschuwingen. En soms zit er een gedicht tussen.

‘O.Z.O.’

Veel oorlogspoëzie is bloedserieus. De tegen het fascistische bewind gerichte gedichten verwijzen naar het Wilhelmus, de dood voor het vuurpeloton van vaderlandse helden, het koningshuis of de wapperende Nederlandse vlag. Het is loodzware kost uit een loodzware tijd. Maar dan, tussen een nieuw voorraadje oude documenten, kom ik opeens een lied tegen dat de spot drijft met de Nieuwe Orde. Vijf met ‘o.z.o.’ – ‘Oranje zal overwinnen’ – ondertekende coupletten die een zwaar thema verpakken in een licht rijmschema.

Een zwaar thema in een licht rijmschema.

Na enig zoeken kom ik dezelfde zinnen tegen bij het NIOD. Dat wil zeggen, vrijwel dezelfde zinnen. Zo nu en dan is er namelijk een woord gewijzigd. ‘Nappie’ is ‘Napje’ geworden. ‘Des aardsen voorspoed’ werd ‘van den aardschen voorspoed’. En zo verder. Het zijn kleine aanpassingen. Daaraan is te zien dat een eerdere tekst is overgetikt en op details veranderd. In beide versies blijft het tragikomische element echter overeind.

Er zijn geen aanwijzingen te vinden in welk oorlogsjaar het lied geschreven is. Wie het heeft gemaakt. Of op welke wijs het kan worden gezongen. Bij het NIOD weten ze het ook niet. Dat maakt de tekst des te intrigerender. Wie er wel kennis van zaken heeft: geef het svp door via info@schaapschrijft.nl.

Spotprent

Hieronder het complete lied zoals dat in mijn collectie te vinden is. Met als opener een toepasselijke spotprent uit de Kansas City Star van 19 december 1941.

Lied op de vergankelijkheid des aardsen voorspoed

Het was voor velen eeuwen in ’t ver Egyptenland,
Toen werden daar de joden verdrukt door Pharao’s hand.
De Pharao is vergeten, zijn land moest ondergaan,
Maar ’t kleine volk der joden bleef d’eeuwen door bestaan.

Een eeuw of vier geleden, toen had je Spaanse Flip,
Een saggerijnig ventje, keek altijd even sip.
Ze hebben Flip begraven, zijn vloot verzonk in zee,
En ’t volk, dat hij wou knechten, kreeg er zijn vrijheid mee.

Toen omstreeks achttienhonderd, toen kwam Napoleon,
Een geniale veldheer, die alles overwon.
Ook Nappie werd begraven, hij ligt onder de grond,
Helena heet het eiland, waar hij zijn eindje vond.

En nu warempel Adolf, die ouwe schilderskwast,
De zooveelste die Holland op tirannie vergast.
Hij leert voor wereldheerscher, hij leeft van moord en roof,
Verwoest, vertrapt de landen, en ’t recht heeft hij vermoord.

‘De tijd draait verder, ook Adolf houdt geen stand.’

Maar ach, de tijd draait verder, ook Adolf houdt geen stand,
Nog geen, die duurzaam knechtte ons fier en dierbaar land.
Zes planken krijg je, Adolf, een molensteen er op,
Dien dag, je kan ’t geloven, gaat Hollands vlag in top.